Паян пӗр киоска кӗтӗм те апат-ҫимӗҫ туянтӑм. Хам вара банк карточкипе тӳлерӗм. Ара майне туса панӑ та мӗншӗн усӑ курас мар? Тата карточкӑпа тӳлеме самай ҫӑмӑлрах — енчӗкре карточка сахал вырӑн йышӑнать, ваккине шутласа тӑма вӑхӑт кирлӗ мар. Тепӗр ансатлӑхӗ те пур — карточкине тӗксе илмелле ҫеҫ, нимӗнле код та кӗртмелле мар. Сутӑҫ ӗҫне вара карточкӑсем, паллах, йывӑрлатаҫҫӗ. Пӗрре кассӑна тата кӗсьене укҫа капла лекмест, тепре банк ҫак тӳлеврен хӑйӗн процентне хӑйпӑтса юлать.

Вӑт хайхи, карточкӑпа тӳлерӗм те сутӑҫ мӑрлатса илчӗ — вакки ҫук-им тет. Эп вара ҫак меслетпе тӳлени маншӑн меллӗрех пулни пирки каларӑм. Сентре хыҫӗнче тӑракан хӗрарӑм ҫавах мӑкӑртатма пӑрахмарӗ — калӑн, эп ун таварне туянса ӑна темле сиен турӑм.

Ҫак пӗчӗкскер пӑтӑрмахла япала мана шухӑша ячӗ. Мӗншӗн-ха пирӗн сутӑҫсем хӑйсене питӗ мӑнна хураҫҫӗ? Енчен те анӑҫра туянакан яланах тӗрӗс (выр. Покупатель всегда прав) тесе калаҫҫӗ пулсан пирӗн сутӑҫсене ҫакӑ темшӗн пырса тивмест. Ҫук, пирӗн лавккасенче те туянакансене юрама тӑрӑшакансем чылаях. Нумай пулмасть пушмак сутакан пасар кӗтӗм те кашни сутуҫӑ ман пата чупса пыма тӑрӑшрӗ, эп чӑвашла калаҫнӑран чӑвашла пӗлменнисем те (ара калаҫнинченех туйӑнать те) чӑвашлах хуравлама хӑтланчӗҫ. Мӗн тӑвӑн? Сивӗччӗ ун чухне, туянакан мансӑр пуҫне ҫуккипе пӗрехччӗ. Вӗсен вара сутмалла… Анӑҫри пирки те — кашни туянакана юрама хӑтланни пирки — татсах калаймастӑп. Кӑна ҫынсем пӗлтерни тӑрӑх кӑна калаятӑп та…

Ҫавах та туянакансене ним вырӑнне те хуманни, сутӑҫсем хӑйсене туянакансенчен аслӑрах туйни мӗншӗн тӗл пулать-ха? Ман шутпа сӑлтавӗ совет саманинчи япаласем дефицита тухнӑ вӑхӑтпа ҫыхӑннӑ. Ун чухне тӗрлӗ сутӑҫсем ырӑ курнӑ темелле — пӗтӗм ҫителӗксӗр япала вӗсем урлӑ тухнӑ, туянаканӑн вара вӑл япаласем пулман. Ҫапла май сутӑҫсем туянакансенчен аслӑрах пулнӑ. Паянхи ҫав сутӑҫсен йӑли те шӑп ҫав саманапа ҫыхӑннӑ тесе шутлатӑп. Эп асӑрханӑ тӑрӑх та хӑйсене аслӑрах тесе тытакан сутӑҫсем те ытларах енӗпе 40-рен иртнӗскерсем.

Эсир мӗн шутлатӑр? Хӑш-пӗр сутӑҫ хӑйсене туянаканран аслӑрах пек тытни мӗнпе ҫыхӑннӑ? Ку ҫав сутӑҫсен айванлӑхӗ е ҫав-ҫавах дефицит тапхӑрӗн витӗмӗ?