Электронлă вулавăш

Унăн юлташ тупăннă:

Шапапа çĕлен кайман,

Çĕрле ăна сыхланă.

 

Тепĕр кун ирех тăрса,

Хырăм хытă выçнипе,

Çинĕ çырласем пухса

Хĕври çăкăр хыттипе.

 

Пăртак хырăм тăрансан

Утнă каллех ывниччен.

Курнине пĕр тĕл пулсан

Ыйтнă амăшĕ çинчен.

 

Ирех ăна тĕл пулнă

Хăрах куçăллă арлан.

Тĕл пулсассăнах унтан

Амăшĕ çинчен ыйтнă:

 

— Кала-ха мана, арлан,

Эс çĕр айĕнче ялан

Чаваланса çӳретĕн,

Эсĕ ĕнте пĕлетĕн:

 

Унта мар-и ман анне? —

Арлан курсан астунă

Хăйне суккăр тунине,

Вара çапла каланă:

 

— Манăн хăрах куçăма

Эсĕ чиксе шăтартăн —

Тепле ун чух пуçăма

Çурмасăрах хăвартăн!

 

Халĕ ĕнтĕ шухăшла,

Сана тĕрĕс калатăп:

Хăрах вăйсăр куçăмпа

Епле курма пултарăп? —

 

Тата пăртак кайсанах

Сарă кайăк тĕл пулнă;

Ача ăна курсанах

Амăшĕ çинчен ыйтнă:

 

— Эсĕ пĕтĕм йывăçран

Çӳлте вĕçсе çӳретĕн,

Унтан çĕртине куран —

Мĕн пурриие пĕлетĕн.

 

Кала-ха ĕнтĕ, тусăм,

Эсĕ манăн аннене

Курмарăн-и çак вăрăм

Вăрманта çӳренине? —

 

Сарă кайăк итлесе

Ларнă ача ыйтнине;

Унтан, хытă хурланса

Каланă вăл макăрса:

 

— Эсĕ ман çунатсене

Пĕлтĕр шалтăрах хуçрăн,

Пĕчĕкçĕ урамсене

Чылай хытах амантрăн.

 

Тепле ĕнтĕ çунатсăр

Пурăнас ку тĕнчере?

Нумай ларап апатсăр—

Вăй та пĕтрĕ чĕрере...

 

Ача пăртак утсассăн

Аннă тарăн çырмана;

Йывăç тăрне пăхсассăн

Курах кайнă пакшана.

 

Пăртак сывлăш çавăрсан,

Питĕнчи тарне шăлсан

Ыйтнă унтан йăлăнса,

Акă çапла каласа;

 

— Пакша, мана хĕрхен-ха

Эп ыйтнине кала-ха:

Çак кунсенче аннене

Курмарăн-и иртнине? —

 

Пакша ăна итлесе

Турат тăрринче ларнă.

Ача ыйтса пĕтерсен

Пакши хирĕç каланă:

 

— Эсĕ манăн аннене

Ӗлĕк персе вĕлертĕн;

 

Халĕ тата хăвăнне

Вĕлерме шыратни-мĕн? -

 

Çак сăмахсене илтсен

Ача янă макăрса;

Вартан улăха çитсен

Утнă çĕрелле пăхса.

 

Хăй тĕл пулнă чĕрчунтан

Иртсе кайман ыйтмасăр.

Нимскертен те хăраман —

Шыранă пĕр канмасăр.

 

Виçĕ талăк шырасан,

Тухнă вăл сĕм вăрмантан.

Ниçта та çул çуккипе

Кайнă хирĕн варрипе.

 

Сĕм вăрмантан тухсанах

Чунне уççăн туйăннă;

Хире ура пуссанах

Ăшĕ пăртак лăпланнă.

 

Анчах яла çитсессĕн

Унăн чунĕ хурланнă:

Урам варне кĕрсенех

Пурте кулма тытăннă.

 

Ачасем хуса çитсе

Пенĕ хыçĕнчен чулпа.

Вăл тем тĕрлĕ çилленсе

Утса тухнă урампа.

 

Кун каçа ларса канма

Ачасем ăна паман,

Каç пулсассăн çывăрма

Хăй патне никам яман.

 

Хăшĕ тата кӳртме мар,

Çурчĕ патне те яман.

Ăна çынсем анчах мар,

Йытăсем те курайман.

 

Чăн сăмахпа каласан,

Ялта ăна шеллекен,

Унăн хутне кĕрекен

Пĕр чĕрчун та тупăнман.

 

Тем чул яла пырсан та

Вăл амăшне-тĕл пулман;

Тем пек шырасассăн та

Ниçта ăна тупайман.

 

Виçĕ çул ĕнтĕ çапла

Çӳренĕ вăл шыраса,

Ăçта çитнĕ çавăнта

Куççулĕне юхтарса.

 

Хăш чухне хăй умĕнче

Амăш мĕлкине курнă;

Унăн сылтăм аллинче

Хутаç сулланса пынă.

 

Çав мĕлкене курсанах:

«Ан кай!» — тесе кăшкăрнă;

Мĕн ӳкиччен пĕрмаях

Вăл ăна хăваланă.

 

Çакăн пек асапланса,

Виçĕ çул вăл çӳренĕ;

Выçлă-тутлă пурăнса

Çав вăхăта ирттернĕ.

 

Мĕскĕне хĕрхенекен

Ниçта пĕр çын тупăнман,

Ăшшăн сăмах чĕнекен

Пĕр çĕрте те тĕл пулман.

 

Вăл çаплах хурлăх курса

Çитнĕ пĕр хула патне.

Ун чухне хĕвел анса

Ларнă вăрманăн хыçне.

 

Кун каçиччен утнипе

Ун урисем ывăннă,

Анчах хула курнипе

Тем пекех хавасланнă.

 

Сасартăк çав вăхăтра

Амăш сăнĕ курăннă:

Вăл çак пысăк хулара

Çӳренĕ пек туйăннă.

 

Çавна курсан васкаса

Кĕме тăнă алăкран,

Пĕр салтак çантах ярса

Тытнă ăна алăран.

 

Унтан çавă ачаран

Тытăннă салтак ыйтма:

— Эсĕ мĕскер шырама

Кĕресшĕн çак алăкран? —

 

Ача каланă ăна:

— Эп аннене шыратăп —

Кӳрт-ха мана хулана?

Тупсан халех каятăп.

 

Ача сассине илтсен,

Ыттисем те пухăннă.

Вăл кам иккенне пелсен

Унтан кулма тытăннă.

 

— Сана аннӳ курсан та

Ку манерпе паллаймĕ;

 

Санран вăтансах тата

«Ывлăм» тесе каламĕ.

 

Кам сана çапла тискер

Шухăшланă çуратма?

Каях кунтан, ирсĕрскер

Тепĕр çĕре шырама.

 

Кунта, пирĕн хулара,

Ун пек арăм пурăнмастъ;

Тискерсене урамра

Çӳреме те юрамасть.

 

Ачи тем пек йăлăннă

«Хулана кӳртĕр» тесе;

Куççулĕ те тăкăннă

Салтакăн алли çине.

 

Салтакĕсем унпала

Нумай тăман калаçса,

Туххăмах аяккалла

Янă ăна ăсатса.

 

Вăл вĕсенчен уйрăлсан,

Чылай аякка кайсан

Пĕр салтакĕ шеллесе

Каланă юлташсене:

 

— Таках хуса ятăмăр

Эпир çакă ачана.

Атьăр ăна сутăпăр

Илес текен хуçана;

 

Вара унăн укçипе

Эрех илсе ĕçĕпĕр,

Ыран эпир кунĕпе

Кăмăлланса çӳрĕпĕр.

 

Салтаксен сăмахсене,

Вĕсем мĕн калаçнине

Пĕр старик шалт итлесе

Тăнă тĕттĕм кĕтесре.

 

Вара вăл унтан тухса

Пынă салтаксем патне.

Вĕсен умне чарăнса

Каланă салтаксене:

 

— Эпĕ ăна вăл хакпа

Хам та илсе кайăттăм;

Кăшт пăртак унта-кунта

Кайса килме усрăттăм.

 

Вара вĕсем ачана

Тытса пынă ун патне.

Вăл укçа тӳленĕ те

Илсе кайнă хулана.

 

Темиçе урам иртсен

Вĕсем çитнĕ ун килне;

Пĕчик хапхаран кĕрсен

Илсе кайнă картишне.

 

Тепĕр алăкпа тухсан

Кĕнĕ йывăç лахчине;

Сукмакпа пăртак кайсан

Утма чарнă ачине.

 

Кăсйинчен çав вăхăтра

Пурçăн шарăх кăларнă,

Вăл пăртак ăна алра

Хыпаланса майланă.

 

Унтан ачанăн куçне

Çав шарăхпала çыхса

Хăйĕн тепĕр мăн çуртне

Илсе кайнă çавăтса.

 

Шарăхне салтса ярсан

Ача курнă пӳртрине;

Йĕри-тавралла пăхсан

Пĕлнĕ хăй тĕрмерине.

 

Хай старик ача умне

Хунă çăкăр çимешкĕн,

Шыв та панă çăкрине

Йĕпетсе çемçетмешкĕн.

 

Ача çисе тăрансан

Ват çын тухнă алăкран.

Тул енчен çăраласан

Таçта кайнă çав çуртран.

 

Тепĕр кун вăл ирхине

(Вăл çын асамçă пулнă)

Пынă та ача патне

Ана хыттăн каланă:

 

— Хуларан тухсассăнах,

Сылтăмалла пăхсанах,

Эсĕ мăн вăрман курăн —

Паян çавăнта кайăн.

 

Çав вăрманта выртаççĕ

Виçĕ ылтăн виç тĕлте.

Ăна çынсем пĕлмеççĕ,

Вĕсем çинчен илтмен те.

 

Пĕр ылтăнĕ шурăрах,

Тепĕри кăшт хĕрлĕрех,

Виççĕмĕшĕ сап-сарах —

Пĕри пĕртен хитререх...

 

Санăн паян вăрмантан

Шур ылтăнне тупмалла.

 

Анчах мĕнле те пулсан

Тĕттĕмччен таврăнмалла.

 

Эсĕ ăна тупмасăр

Таврăнсассăн пуш алпа

Эп сана чарăнмасăр

Çĕр хут çапăп хулăпа.

 

Вăл вара ачан куçне

Шарăхпа туртса çыхса

Илсе тухнă çул çине

Вăрмана хуса яма.

 

Унтан шарăхне салтса

Илнĕ хăйĕн аллине.

Вара ăна ăсатса

Кĕрсе кайнă хăй çуртне,

 

Ача хуларан тухсан

Кайнă тӳрех вăрмана.

Вăрман, аякран пăхсан,

Савăнтарнă ачана.

 

Унта, унăн шухăшпе,

Тем те пур пек туйăннă.

Те ирĕке тухнипе

Вăл илемлĕн туйăннă?

 

Çавăнпа та савăнса

Утнă вăл вăрманалла;

Çитсен çулпа васкаса

Кĕнĕ пĕрмай шалалла.

 

Хитрен курăннă вăрман

Ăна ырă кăтартман:

Вĕлтрен вĕтнĕ урине,

Пиçен чикнĕ аллине.

 

Утне усал курăксем

Йĕри-тавра йĕпленĕ;

Тĕрлĕ усал шăнасем

Ун хĕрлĕ юнне ĕмнĕ.

 

Вăл çапла асапланса

Кун каçиччен çӳренĕ,

Шур ылтăна шыраса

Вăрăм куна ирттернĕ.

 

Тем пек шырасассăн та

Вăл укçана тупайман;

Чунтан тăрăшсассăн та

Çав патакран хăтлайман.

 

Ача ĕнтĕ малалла

Нимĕн тума та пĕлмен.

Ăçтан ăна тупмалла

Пăртак тĕлне пĕлмесен?

 

Çавăнпа та аптраса

Пăрахнă вăл шырама.

Вара кил енне пăхса

Тытăннă çак макăрма.

 

Пăртак çеç тăркаласан

Утнă вăрман хĕрнелле.

Унăн епле те пулсан

Киле каçчен çитмелле.

 

Пĕр тикĕс çула кĕрсен,

Кил еннелле сирпĕннĕ;

Вăрман хĕррине çитсен

Ана сасă илтĕннĕ.

 

Çавă сасса илтсессĕн,

Хăш тĕлтине илтсессĕн,

Хăйĕн хуйхине мансах

Кайнă пулăшма чупсах.

 

Пĕр ана пӳ чупсанах

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн