Хир


Хирти сăвă


Çăп-çăмăл шуçăмăн чаршавĕ

Çĕкленнĕ майăн тухăçран —

Йăмралăхри куракăн шавĕ

Мана вăратрĕ ыйăхран,

 

Васкать-мĕн кайăксен эртелĕ

Хире ĕçе — пухма ăман.

Анне тухса пăхать: «Йĕркеллĕ

Чĕппи тухатъ-ши ку аман?»

 

Янрать мăк витере пĕр харăс

Çич хур чĕппи шиплетнĕ сас...

Кĕрлет ирхи «автан пасарĕ»,

Мотор кĕвви килет кас-кас.

 

Ял сывлăшĕ хула этемĕн

Чунне çу евĕр çемçетет.

Туссем, юлас килмест-çке, темĕн,

Ака çинче ман сирĕнтен.

 

Пăр пек шыв хыççăн нăтăр-нăтăр

Эп сăтăратăп ӳт-тире:

Ĕçре вăй выляса çеç тăтăр,

Нар тĕсĕ çиçтĕр сăн-питре.

 

...Ăçтан халь пулăп-ха мăнтарăн!

Каллех эп хурçă ут çинче.

Ялан туяттăм пур пек парăм

Тăван уй-хирĕм умĕнче.

 

Çĕрле сухаласа кăпкатнă

Тăпра тӳшек пек туйăнать.

Тĕтре ун тăрăх тин вăратнă

Ачаш ача пек йăванать.

 

Сĕткен тулса кӳпченĕ пĕрчĕ

Ӳкет çĕре сар ылтăнла.

Вăранчĕ рифмă, шухăш хĕрчĕ,

Малалла

Юрататăп!


1

Юратнă вăрманăм — ачалăх сăпки,

Илем тата пур-ши, санран урăххи?

Кунта вăранать вăшăл çилĕн ыйхи,

Кунта пытанать каç хĕвелĕн çăмхи...

 

Вăрманăм, вăрманăм, саватăп сана!

Нихçан питĕрмен эс чипер алăкна.

Миçе пытансан та çурхи сулхăнна

Чĕреçĕм çуталнă, эп пулнă хăна!

 

Тен, эп йăлăхтарнă куллен çӳресе?

Нумай, тен, тултарнă çырла чĕресе?

Пĕлместĕп, вăрманăм савнах-ши мана,

Шур хурăн шывне ĕçекен ачана?...

 

2

Юратнă уй-хирĕм! Çилхеллĕ çилпе

Мĕскер калаçатăн ачаш чĕлхӳпе?

Çунатлă çиле кӳлеесчĕ тĕпе,

Алла тытаясчĕ ука тилхепе!

 

Ман пĕккĕм пулин асамат кĕперри,

Шăнкрав вырăнне шăнкăртаттăр тăри!

Юратнă уй-хирĕн асамлă юрри

Алла усиччен асăма юлтăр-и!

 

Юратнă уй-хирĕм, саватăп сана,

Хумсем чӳхекен ылтăн-кĕмел тумна!

Пĕлесчĕ, мĕскершĕн ялан ху çумна,

Савни пек чĕнсе, илĕртетĕн чуна?

 

3

Юратнă тусем! Аякран-аякран

Малалла

Колхоз хирĕнче


Юратсах паян ĕçлерĕм

Эп колхозăн хирĕнче, хирĕнче.

Ах, мĕн чухлĕ çĕнĕ юрă

Эп вĕрентĕм вĕсенчен, вĕсенчен!

 

Хирсем халĕ чăн та çĕнĕ,

Кунта çук халь вак йăран, вак йăран...

Кукуруза, сортлă тулă

Ыталарĕç куçăмран, куçăмран.

 

Пит илемлĕ, Атăл евĕр,

Хумханаçççĕ тыррисем, тыррисем.

Юррине те пит хавассăн

Шăратаççĕ çамрăксем, çамрăксем.

 

Ах, мĕнле, мĕнле-ха савмăн

Кун пек çĕнĕ ĕçсене, ĕçсене!..

Мĕнле чăттăр чун хавалĕ

Пĕр савмасăр вĕсене, вĕсене?

 

Юратсах чунтан ĕçлерем

Эп колхозăн хирĕнче, хирĕнче.

Ах, мĕн чухлĕ çĕнĕ юрă

Эп вĕрентĕм вĕсенчен, вĕсенчен!

Çурхи хирте


Тухмассерен укăлчаран

Çын хĕпĕртет тырпул курсассăн.

Çурхи ĕç-пуç,

Тем тĕрлĕ сасă

Пурнаççĕ симĕс калчаран.

 

Тăван уй-хир,

Кăçал чун кĕнĕн

Сывлатăн ирĕк, уçăрах.

Тапса тăрать тăпра сĕткенĕ

Кашни тĕмре те çулçăра.

 

Ĕçчен çын туйăмĕ пек тулăх,

Ун чăрсăр вăйĕ пек хастар

Çӳлтен-çӳле ӳсет çĕн тулă,

Шалтан-шала ярать тымар.

 

Калча юрлать, итле пĕр си,

Унта савса пĕрлешнĕ мар-и —

Хĕрсен юрри,

Мотор сасси,

Чаш çумăрсен ирхи хыпарĕ.

 

Алка çаксан пучах чиперрĕн,

Шăркан шур ĕнтрĕкĕ иртсен,

Пучахсемпе пĕрлех-çке пирĕн

Тĕвве лараççĕ ĕмĕтсем.

 

Кĕркуннепе колхоз пӳлми

Тырра пухсассăн пĕр çĕре,

Çав ĕмĕтсем, сӳне пĕлми,

Çиçеççĕ ылтăн пĕрчĕре.

 

Ĕмĕтленни пулать.

Хир тăрăх

Çӳрет хĕру кун ахаль мар —

Çӳлтен-çӳле ӳсет çĕн тырă,

Шалтан-шала ярать тымар.