Пăлхар


Пăлхар патши


Пычĕ тет пĕри пăхма

Авалхи хула тĕлне.

Пуç шăмми тухать ума

Сирнĕ майăн ун кĕлне.

 

Ылтăн-кĕмĕл япала

Тупманран кӳреннипе

Тапрĕ ячĕ малалла

Хай шăмма вăл урипе.

 

Кăлай пек леш хайхискер

Кусрĕ кайрĕ тет чылай.

Сас парать тет чип-чипер

Чарăнса ĕлкĕрнĕ май:

 

-- Тимлĕрех пăхса утсам,

Ыраттартăн ĕнсене.

Çын шăмми-çке эп, ачам,

Тен, тăсатăн несĕлне?

 

Тав Турра та Пӳлĕхçе:

Пиллĕх панăччĕ авал.

Патшара хам тивĕçе

Пытăм эп тытса кал-кал.

 

Çĕрĕм-шывăм тем тери

Сарăлса выртатчĕ ман.

Ют патша та хăш-пĕри

Пуç таймасăр пурăнман.

 

Паттăрччĕ ман çарăмсем,

Чыс кӳретчĕç патшана.

Арăслан пекех вĕсем

Çĕнтеретчĕç тăшмана.

 

Эпĕ хушнă сăмаха

Хирĕçсе-туса тăман,

Пĕр каварлă çич йăха

Çĕнеймен хурах тăшман.

 

Сутуçăсем çурçĕртен,

Кăнтăртан та анăçран —

Пухăнатчĕç ют çĕртен,

Малалла

Эпир — пăлхар тăхăмĕсем


Чăваш тĕнчи — сап-сар хĕвел пекех,

Эпир — хĕрӳ хĕвел пайăркисем!

Чăваш пулма эс ан вăтан текех,

Эпир — хастар пăлхар тăхăмĕсем!

 

Чăваш кĕвви — ахах-мерчен пекех,

Эпир — паха мерчен пĕрчийĕсем!

Чăваш пулма эс ан ӳркен текех,

Эпир — патвар пăлхар тăхăмĕсем!

 

Чăваш юрри — çурхи шыв-шур пекех,

Эпир — çап-çут таса тумламĕсем!

Чăваш пулма эс ан хăра текех,

Эпир — маттур пăлхар тăхăмĕсем!

 

Чăваш ташши — вĕçен тăрна пекех,

Эпир — ĕлккен черчен çуначĕсем!

Чăваш пулма эс ан шиклен текех,

Эпир — сатур пăлхар тăхăмĕсем!

 

Чăваш тĕрри — капмар юман пекех,

Эпир — пин-пин çинçе вуллийĕсем!

Чăваш пулма эс ан имен текех,

Эпир — ĕçчен пăлхар тăхăмĕсем!

 

Чăваш чĕлхи — кăвак тӳпе пекех!

Эпир — инçет сенкер çăлтăрĕсем!

Чăваш пулнишĕн ан пăлхан текех,

Эпир — вĕри пăлхар тăхăмĕсем!

 

Чăваш мехелсĕр нишлĕ халăх мар,

Пуласлăхĕ пуян та çутă ун!

Тăван, хăюллăн малалла утар,

Çут уçлăхра пур саншăн та ыр кун!!!

«Саврăш, Саврăш...»


«Кив Саврăш панче çул хĕрринче чулăн çыруне ӳкертĕм — виçĕ хут.

Н.И. Ашмарин. Чăваш сăмахĕсен кĕнеки. XI—ХIIт, 14 с.

 

Саврăш, Саврăш, мĕншĕн саврăм-ши

Санăн юмлă уй-хирӳсене?

Саврăш, Саврăш, мĕншĕн салтрăм-ши

Шухăшсен асамлă тĕввине?

 

Куç умне кăлартăм иртнине,

Аса илтĕм çамрăк Саврăша.

Хӳтĕленĕ вăл Пăлхар çĕрне

Хур кӳме паман-çке чăваша.

 

Саврăш паттăр, Саврăш паттăр, тен,

Эс сăвар-чăваш тăхăмĕнчен?

Тĕлĕкре пĕрмай эс тĕлленен:

Халь те паттăрта çӳрен иккен...

 

Шурă Саврăш тăрăх иртнĕ пуль

«Аслă пурçăн çулĕ» авалтан?

Тен, çырса хăварнă чунлă чул

Сакăр ĕмĕр кун çинчен малтан?

 

Хунавларĕ-çке типмен тымар —

Чыслă-йышлă халăхăмăр халь.

Николаев вĕçрĕ пĕрре мар

Уçлăха пире парса вăй-хал.

 

Юхтăр Саврăш Çарăмсаналла,

Çарăмсан пĕрмай — Атăлалла.

Тăвалла пулсан та малалла

Пирĕн кунĕн-çĕрĕн утмалла.

Малалла

Ларатăп та шур чул çине


Аптăрать хай хаяр Супетей

Илейменшĕн Сăвар хулине...

«Шапатан тухатмăш» юрăран

 

I

Час-час килетĕп эп кунта,

Чуна туртать çап-çут Вăта.

Ларатăп та шур чул çине

Çитеп вара çулпа пине...

Путатăп эпĕ шухăша,

Çӳреп пин çул аша-аша,

Илтеп сасартăк хаш чухне

Уртан сехреллĕ сассине.

Килсе тухать хура утпа

Нӳкер хĕçпе те хĕм-вутпа.

Утап вара вăрçа тухса —

Кистен çакса, чукмар тытса.

«Тăшман таптать тăван çĕре,

Чура тăвасшăн вăл пире!

Çĕрне-шывна, ачам, сыхла,

Кăрал тытсам эс арпуçла!» —

Пиллет мана тăван анне,

Парса аттен кăвак хăртне.

 

Пиллет мана вăрман, уй-хир:

«Калла ан чак! Хурах вăл, хир!

Арçын ятне тытса чысра,

Вучах вутне куç пек упра!..»

Хиреп вара эп тăшмана,

Çĕршыв парать вăй-хал мана.

Кĕçех хурах сăрне ярать —

Чăл-пар тусать, чакать, тарать!

Каллех хĕвел хавас çиçет,

Малалла

Эс манăн халăхăм çинчен...


Эс манăн халăхăм çинчен,

Çĕршыв çинчен ыйтатăн, тусăм.

Пăх ман çине: мана пиччен,

Тӳнтер те пĕлтĕн кутăруçăн.

 

Супан этемлĕх несĕлне

Хунсем касса кĕнĕ тăваррăн,

Истори анисем çине

Шух варвăрсен ятне хăварнă.

 

Эп — çав тăвар. Пĕр пĕрчĕ пек.

Ман юн кайран нумай пăтраннă.

Пин çул ытла пăлхарччĕ эп,

Унтан мана чăваш ят панă.