Электронлă вулавăш

Сап-сар чечек çине пит тĕлĕнсе пăхса,

Пĕр виççĕри ача кулать ахăлтатса.

Мĕскер вăл тупнă-ши тĕлĕнмелли унта?

Вăл кулнине курса, ăш туйăм ман чунта.

Ача куллипеле çак çутă тĕнчене

Куратăп Çӳл Тӳпе телей пилленине.

Туятăп эпĕ те хамра çут ăраскал,

Тен, пырĕ чăннипех те пурнăç халь кал-кал.

Кулсам татах, кулсам, ача, ахăлтатсах

Телей те ăраскал санпа çӳреччĕр яланах.

09.05.2007.

Пирĕн ял пысăках мар, çавăнпах пулĕ масар та пĕчĕк лаптăк çеç йышăнать. Мĕн чухлĕ çын унта ĕмĕрлĕхех канлĕх тупнă-ши? Масар çине çимĕкре кайсан чĕре ыратса каять. Юлашки çулсенче унта çамрăксем нихçан вăранайми ыйхăпа çывăраççĕ. Эх, пурнăç! Ăçта çитсе çапăнтăмăр. Ашшĕ-амăшĕсем ачисене хăйсенчен малтан пытараççĕ. Мĕнле чăтăмлăх кирлĕ вĕт-ха ачуна хăвăн аллупа çĕре чикме!

Паян ял халăхĕ масар çине нумайăн пухăннă. Тепĕр çынна йышăнчĕ паян пĕчĕк масар. Çынсен куçĕсенче, уйрăмах хĕрарăмсен куççуль типме пĕлмерĕ. Мĕншĕн вăхăтсăр çĕре кĕчĕ-ши пĕчĕк чун? Мĕншĕн пурнăçран ытла хăвăрт уйрăлса кайрĕ? Пуринчен кайран масар çинчен кукăрăлса ларнă пĕчĕк карчăк тухрĕ. Тутăрне çамки çине антарса лартнă. Тӳрех тавçăрса илетĕп: вилнĕ çыннăн çывăх тăванĕ. Карчăк майĕпен кăштăртатса çынсем хыççăн утрĕ. Эпĕ, унпа юнашар пыраканскер, кăштах хуйхине пусарма тесе калаçма шутларăм: «Праски кинеми, ытла çавăн пекех ан татăлăр-ха. Вилнĕ çын хыççăн каяймастăн ĕнтĕ, чĕррисен пурăнмалла...» Кинеми ассăн сывласа илчĕ те чуна ыраттаракан сасăпа калаçа пуçларĕ: «Ах, хĕрĕм, хĕрĕм... Мĕн тăвас ĕнтĕ ман?! Мĕнле пурăнас малалла? Камшăн? Ман мăнукăм пурăнма та тытăнманччĕ вĕт-ха.» Кинеми сасартăк кушăрканă аллисемпе çӳлелле çĕклесе такама ылханчĕ:

Малалла

Пĕр класра вĕренекен Нинапа Нюран паспорт илме çул çитрĕ. Вĕсем ашшĕ-амăшĕсенчен ирĕк ыйтса пуйăспа район центрне фотографине сăн ӳкерттерме кайрĕç.

Район центрĕнче кирлĕ ĕçсене туса пĕтерсен тантăшсем лаввкасем тăрăх çӳрерĕç, унтан чукун çул вокзалне кайрĕç.

Вокзалта çын нумаях мар. Кетесре виçĕ каччă кулкаласа лараççĕ, вĕсене хирĕç карчăк ларать. Нюрапа Нина тепĕр кĕтессе пырса тăчĕç. Çав вăхăтра вокзала вăтам çулсенчи хĕрарăм алăри ачапа кĕчĕ. Ачине утиялпа чĕркенĕ. Лешĕ сасă кăлармасть, çывăрать пулмалла.

Унччен те пулмарĕ, хĕрарăм хĕрсем çумне пырса тенкел çине ларчĕ. Кăшт вăхăт иртсен: «Ачана тытса тăрăр-ха, эпĕ лавккана кайса килем, манăн çăкăр илмелле», — терĕ те ачине Нюрана тыттарса хăварчĕ. Пепке мăш-мăш сывлать, тутлăн çывăрать. Вăхăт самаях иртрĕ пулин те, ача амăшĕ таврăнмарĕ. Хĕр тантăшсем ларса каймали пуйăс та çитмелле ĕнтĕ. Ача та вăранчĕ, йăшăлтатма, макăрма пуçларĕ. Нюра утияла сирчĕ. Хĕрачан айĕ йĕпе иккен. Кипкине тепĕр май çавăрса хунă хыççăн пĕчĕк хĕр тепĕр хут çывăрса кайрĕ. Хĕрарăм çавах çук-ха.

Нюра тантăшне, çăкăр лавккине кайса, ача амăшне шыраса килме хушрĕ. Нина чупса кайса килчĕ, анчах кăлăхах пулчĕ. Халăх шавлать, ача тепĕр хут вăранса кайрĕ, йĕме пуçларĕ. Кĕтесре ларакан çамрăксем Нюра çине пăха-пăха кулаççĕ. Кулччăрах! Анчах пуйăс килсе çитсен ачана ăçта хумалла-ха? Вокзал та ăшах мар. Нина, ачана аллине илсе, вокзал тăрăх уткаласа çӳрерĕ — пепке çаплах йĕме чарăнмасть.

Малалла

Ача çуралнă Бюрократăн. Хăйĕн хут пĕлменлĕхне тĕп тума ĕлкĕреймен ача.

Арăмĕ патĕнче кускалама пилĕк тенкĕ парса тытнă акушерки çав савăнăçлă хыпара калама хăй пӳлĕмĕнче ача пек ним шухăшсăр çывăрăкан Бюрократ патне васкаса кĕнĕ. Вăранасшăн пулман Бюрократ. Хулĕнчен темиçе минут хушши тытса силлесен, вăраннă вара вăл. Куçне уçнă.

— Эс хăрлаттарса выртатăн. Арăму пысăк асаппа ача çуратса панине пĕлместĕн. Тăр ĕнтĕ!..

— Мĕн? — тенĕ Бюрократ, пуçне татах ăшă утиял ăшне чиксе.

— Санпа арăмунтан ача çуралчĕ. Ачин куçĕсем, сăмсисем, тутисем санăнни пекех, çийĕнчен тата ывăл. Куçлăх тăхăнтартсан, каснă-лартнă эсех пулать. Çитĕ ĕнтĕ çывăрма. Атя хăвăртрах тепĕр пӳлĕме ачуна курма!

— Ыран кил! Ыран! Паян ман вăхăт çук, — тенĕ Бюрократ, тепĕр аякĕ çине çаврăнса выртса.

— Мĕнле ыран? — тенĕ аллисемпе çунатланса ватă акушерка.

— Халĕ лару пуçланмалла! Вăхăт çук! Ыран кил! — сасă панă сăмса айĕн Бюрократ.

— Ай-уй, санпала! Тьфу! Арăму ыйтать пыма, эпĕ мар.

— Хм! Ыйтать пулсан, заявлени çырса патăр.

— Мĕнле заявлени тата?

— Мĕнле заявлени пулать, хăйне мĕн кирли çинчен çыртăр. Çапла, çапла, — тетĕр, — санăн ача çуралчĕ. Ачу ывăл пулчĕ. Ывăлне курмашкăн васкасах пыма пĕтĕм чĕререн тархаслатăп тесе çырса ал пустăр. Хăйĕн адресне те кăтарттăр.

Малалла

1. Пĕрремĕш эрне

Пĕлмест пĕр çын та чун хушăннине,

Çак тĕнчене «çĕн кайăк» килнине.

Анчах та эпĕ пур.

Пурнатăп, ав, эрне.

Хам сăмаха калатăп тĕнчене.

Пĕлмест анне те эпĕ пуррине,

Пĕлмест атте те эпĕ килнине.

Анчах та эпĕ пур.

Илтетĕн-и, тĕнче?

Ман евĕр çын пулман-ха халиччен.

Çут уйăх курчĕ:

«Кĕмĕл кайăк пуль».

Хĕвел йăл кулчĕ:

«Ылтăн кайăк пуль».

Анне çаплах сисмест эп килнине,

Пĕлмест атте те эпĕ пуррине.

Е «ылтăн-и», е «кĕмĕл-и» — ăнланăр:

Эп çын. Çынах.

Çынран юласшăн мар.

Телей курмашкăн тивĕç те пур манăн —

Этем прависĕр кайăк пулас мар.

Тавах: тухаççĕ уйăхпа хĕвел.

Вĕсем пулсассăн, çитĕ-ха мехел.

Тĕнче те пĕлĕ эпĕ пуррине,

Хисеплесе пуç тайĕ ман енне.

2. Виççĕмĕш эрне

Кама мĕн ĕç эп вĕтĕркке пулни.

Малалла