Ҫӗнӗ 2018 ҫулпа, мухтавлӑ чӑвашсем!
Иртекен ҫул ҫӑмӑл мар пулчӗ пулин те, эпир, чӑвашсем, ӑна тивӗҫлӗн ирттертӗмӗр темелле! Пире хӗсес, пирӗ ҫын вырӑнне шутлас маррисем йышланчӗҫ пулин те пирӗн халӑх тивӗҫлӗ хурав пачӗ!
Тен, хӑшӗ-пӗри ку сӑмахсемпе килӗшмӗ те пулӗ. Чӑвашлӑх ҫулран ҫул чакса пырать тесе калӗ. Анчах та вӗсене эп Петӗр Хусанкайӑн сӑввипе хуравланӑ пулӑттӑм: «Каснӑ, вӑтӑрнӑ пире, Кӑкласа хӑртман та мар-тӑр, Вӑрлӑх юлнӑ пурпӗрех: Эпир пулнӑ, пур, пулатпӑр!».
More...
Пӗрремӗш ҫавра. Кам эс – политика проститутки е хан?..
«Ҫынри ҫынна тупасси» тесе палӑртнӑ хӑйӗн умӗнчи тӗллеве Ф. М. Достоевский. «Ҫынри ҫын, – тенӗ вӑл, – чи хакли, сӑваплӑран та сӑвапли». «Ҫын шухӑшӗ, идея диалогра кӑна пурӑннине Достоевский пит тарӑн ӑнланнӑ. Ҫакна вӑл уҫма, курма тата кӑтартса пама пултарнӑ. Идея, уйрӑм ҫын ӑнӗнче (сознанийӗнче) кӑна пуранать пулсан, хӑйӗн вӑйне, пӗлтерӗшне ҫухатать, вилет. Ытти ют идейӑсемпе пӗлтерӗшлӗ хутшӑнӑва кӗрсен кӑна идея тӗвӗленет, аталанать, хӑйӗн чӗлхине тупать, ӑна ҫӗнетсе пырать.
Что может произойти за 34 года? Много это или мало?
В 1983/84 учебном году в некоторых школах Чебоксар впервые появились уроки чувашского языка.
Событие воистину историческое. Революционное.
Тогда чувашский язык в республике никакого официального статуса не имел. Но тем не менее такое новшество было введено. Какие же цели преследовались? Изучения чувашского как родного? Едва ли. Ибо никто ни у кого не спрашивал насчёт того, какой родной язык.
Высказывание Владимира Путина о добровольном изучении родных языков и последовавшие за ним изменения в школьных образовательных стандартах вызвали шквал мнений. Как со стороны национальных групп, так и их противников. Думаю, все же стоит опубликовать статью с некоторыми разъяснениями.
Многих данный вопрос волнует только в том плане, что будут ли обучать его ребенка чувашскому или нет; нужно ли ребенка принудительно обучать чужому языку или нет? Зачастую доходит до абсурда, и слышатся высказывания типа «почему русские должны сохранять культуру чувашского народа, когда сами чуваши не хотят».
Министр образования и молодёжной политики ЧР Юрий Исаев встретился с чувашскими активистами и ответил на вопросы председателя Центрального совета чувашских старейшин (ЦСЧС) Виталия Станьяла о преподавании и использовании государственного чувашского языка.
Во встрече также участвовали народный поэт Чувашии Валери Тургай, вице-президент Чувашского национального конгресса (ЧНК) Тимӗр (Владимир) Тяпкин и главный редактор Чувашского народного сайта Аҫтахар (Николай) Плотников.
Иван Егоровӑн виҫӗ кӗнекеллӗ «Ҫут тӗнче» романӗ 2004 ҫултах пичетленнӗ-мӗн, анчах эпӗ ӑна халӗ тин тытса вулама пултартӑм. Вуларӑм та, хамӑн шухӑша ҫырсах хурас терӗм.
Иван Егоров (Пурис Иванӗ, 1943 ҫ.ҫ. ячӗ чӑваш литературине Сениэль ячӗпе пӗрле кӗрсе юлчӗ. Михаил Сениэль (1940-2014) поэт — унӑн пиччӗшӗ, илемлӗ сӑмахлӑх ҫулӗпе ертсе пыраканӗ. Вӗсем иккӗшӗ те пурнӑҫа сӑмах хӑватне ӗненсе, ӑна чунпа парӑнса ирттерчӗҫ. Самана пӑтранса кайнӑ хыҫҫӑн та тӑван сӑмахран сивӗнмерӗҫ, выҫӑллӑ-нушаллӑ пурӑнсан та ҫыру ӗҫӗнчен пӑрӑнмарӗҫ.
Кӗҫнерникун Улатимӗр (чӑвашла ӑна ҫапла чӗнӗттӗмӗрччӗ) Путин журналистсемпе пресс-конференци ирттерчӗ, вӗсен ыйтӑвӗсем ҫине хуравларӗ. Раҫҫейри халӑхсене пырса тивекен ыйту та чи пӗрремӗшсенчен пӗри пулчӗ.
Путин мӗн каласси иккӗленӳллӗ марччӗ. Пӗр йышӑннӑ сӑмаха вӑл, каялла илмесси тахҫанах паллӑччӗ. Хитре сӑмахсем каларӗ. Сӑмахран, «нужно обеспечить людям возможность изучения родного языка», — терӗ. Тӗрӗс сӑмахсем. Ни чӑвашӗ, ни тутарӗ хирӗҫ мар. «Вопрос, связанный с языком, направлен только на одно – создать всем детям, где бы они ни проживали на территории Российской Федерации, равные стартовые условия для будущей жизни», — ку та тӗрӗс ӗнтӗ.
Хулара транспортпа ҫӳреме туса панӑ ПТК (Пӗрлехи транспорт карти; ЕТК) халӗ те йывӑрлӑхсем кӑларса тӑратать. Юлашки вӑхӑтра, сӑмахран, ман хамӑн ун тӗлӗшӗпе темиҫе пӑтӑрмах пулса иртрӗ. Ҫавна май тепӗр хут ҫак системӑн кӑлтӑкӗсем тавра калаҫу пуҫлас терӗм.
Пӗрремӗшӗ К. Маркс урамӗнчи, 52/2 ҫуртӗнче («Первая площадка» офис комплексӗ) вырнаҫнӑ «Перекет банкӗн» уйрӑмӗнче пулса иртрӗ. Ун чухне чирлеттӗмччӗ, ҫавӑнпа та хама кӑшт япӑхрах туяттӑм. ПТК тултарас тесе кӗтӗм. Хайхи экран ҫинчи пускӑчсене пуса-пуса хамӑн укҫа карточкинчен хунӑ май пӑтӑрмах сиксе тухрӗ — укҫине карточкӑран тӑкакларӗ, ПТК ҫине вара хушаймарӗ.
Чӗлхе ыйтӑвӗ халӑхшӑн пурнӑҫпа вилӗм ыйтӑвне куҫнӑ вӑхӑтра чӗрре кӗрсе калаҫасси вӑй илме пуҫламалла. «Чӗрре кӗрсе шухӑшлакан кӑна – чӑн философ», – тет Мартин Хайдеггер. Ҫирӗм пӗррери Валери Туркай 1982 ҫулта ҫырнӑ сӑввинче философилле чӑнлӑх пирки калаННӑ.
Ҫӗр ҫул пурӑнасчӗ,
Ҫӗр ҫул юратасчӗ,
Ҫӗр ҫул, ывӑнмасӑр,
Ӗҫре тар тӑкасчӗ!
Пин хут ҫураласчӗ,
Пин хут ман вилесчӗ…
Ҫапах та нихҫан та
В и л е пулас марччӗ!
Ҫӗнӗ ҫул уявне республикӑн тӗп хуламӑр хатӗрленнине сӑнатӑп та пӗр ыйту ҫуралать: нивушлӗ конус евӗрлӗ япала чӑрӑша ылмаштарма пултарать? Ӑҫта пӑхмастӑн — таҫта та конус евӗрлӗ чӑрӑшсем лартса тухнӑ.
Паллах, чӑрӑш йывӑҫҫи конуса аса илтерет. Кӑна хуть те мӗнле вӑрмана кайсан та лайӑх курма пулать. Анчах та чӑрӑш йывӑҫҫин тураттисем пулмалла-ҫке. Унсӑрӑн ӑна йывӑҫ тесе мӗнле калӑн? Ак, сӑмахран, суту-илӳ ҫурчӗ умӗнчи искуственнӑй чӑрӑшах пӑхар. Конус евӗрле-ха ӗнтӗ, анчах та тураттисем курӑннӑран ку япала чӑрӑш мар тесен шухӑш пӗрре те ҫуралмасть.
-0.7 °C
