Çăл


Çăл шывĕ


Çăла ан сур тесе каланă

Шур сухалсем тахçан авал.

Çав сăмахсен тĕшши — халаллă:

Вĕрентнĕ, суннă хал-хавал.

 

Асамлă сăмаха мĕн çитĕ —

Чĕнет чунпа таса пулма.

Ана ăша илесчĕ питĕ —

Ĕмĕрлĕхе асра юлма!

 

Сăнатăн та хăвна куратăн

Тăп-тăрă шыв тĕкĕрĕнче.

Хăш чух çап-çут, хăш чух хура та

Сăну — тăратăн тĕлĕнсе.

 

Çапла чăнах таса çăл шывĕ.

Вăл сивĕ, тен, каять шăлах.

Ĕçсессĕн чирлеместĕн — сывă,

Курка тытатăн эс татах.

 

Вара асамçă чĕр вăй панăн

Хăвна туятăн улăпла.

Çич хут çунатланать пек санăн

Ĕçӳ те ĕмĕтӳ çапла.

 

Çăл шывĕ техĕм те хал парĕ

Хăй пек таса чĕреллине.

Курасчĕ çеç урам ханттарĕ

Ăна ĕçсе чĕрĕлнине.

 

Леш пур — çаплах эрех ĕçесшĕн

Уни-куни кумса çӳрет.

Укçи те çук-ха мур илесшĕн,

Çапах кайса тăрать черет.

 

Ун пеккине çул пулмĕ урăх,

Çул пулмĕ — пулмĕ каçару!

Екки утса çӳретĕр урă

Шевле сăн-питлĕ яш ăру!

Малалла

Çăлсем


Уйри çăлран виç йĕкĕр ывăç

Ĕçесчĕ шыв ăш каниччен.

Çăл патĕнче ӳсет пĕр йывăç,

Канса ларасчĕ хӳттинче.

 

Мĕн ачаран юратнă вырăн

Каймасть нихçан та асăмран.

Ку таврара эп вырнă тырă,

Таçта та çитнĕ-çке кайран.

 

Çăлкуç патне илсе çитерчĕ

Паян шăпа хăй ачине.

Чунра тамалчĕ тунсăх терчĕ,

Парсан çăл шывĕ сиплĕхне.

 

Тăван енри çăлсем сиплеççĕ

Вăй-хал çухатнă çын чунне.

Ачалăхри çăлсем чĕнеççĕ —

Килместпĕр темшĕн хăш чухне.

Сарă хĕр


Ир-ирех çăл патне

Ик витре йăтайса

Сарă хер шыв ăсмашкăн тухать.

Эп пĕлместĕп ятне,

Эп тăратăп хытса

Валакран тăрă шыв çеç юхать.

 

Сарă хĕр, сарă хĕр,

Чун сисет, эпир пĕр

Шухăшпа çăл патне тухнине.

Лăпкă çилĕм, эс вĕр,

Ăшшуна ăна сир

Систерсе ман чĕре çуннине.

 

Витрисем кĕç тулса

Тăкăнма пуçласан

Асăрхарĕ мана, хĕрелсе,

Пуç сĕлтсе те кулса

Вăл манпа калаçсан

Чĕрем кайрĕ çу пек ирĕлсе.

 

Сар хĕвел пайăрки

Пит-куçран ачашлать,

Çăлтăрсем çуратать шыв çинче.

Çĕнĕ пурнăç йĕрки

Чунсене хыпашлать,

Юратмашкăн хистет çут тĕнче.

Суя çăлпа чăн çăл


Суя çăлпа чăн çăл тапаççĕ

Инçех те мар ял хĕрринче.

Укăлчаран çынсем васкаççĕ

Ăсмашкăн шыв шав ирсенче.

 

Ак ик мамак ирех пуçланă

Çăл хĕрринче тем пуплеме.

«Суя çăла тахçан пăрахнă

Çынсем чĕр кĕмĕл пĕр кӳме…», —

 

Тесе пĕри сăмах пуçарчĕ.

Эх, тĕлĕнчĕ вара тепри:

«Марье, чăнах-и? Каласамччĕ».

Çав тер ун килчĕ пĕлесси!

 

«Хам та тин илтрĕм, ман мăнукăм

Çырать тем ятлă рехверат».

«Итле, — тет, — эс мана, мамакăм,

Ыран ман тумалла доклад…

 

Ик çăл ялан хăватлăн тапнă —

Пит хĕпĕртенĕ ял çынни.

Кам ӳркенмен, килсе тасатнă —

Çăл шывĕ пултăр чи таси!

 

Пĕрре вĕсем хыт тавлашаççĕ.

«Ман шыв пит тутлă, кам пĕлмест.

Пурте ман куçăмран пăхаççĕ», —

Тесе пĕр çăлĕ евитлет.

 

«Мĕнех, чăнах, çынсем туяççĕ

Хăш шыв паха, чи сипетли.

Сан пек пурте мăнаçланмаççĕ,

Сăпайлă пул эс», — тет тепри.

 

Мухтанчăк çăл татах тавлашнă:

Малалла