Электронлă вулавăш

1

Майĕпен, питĕ майĕпен ирĕлет кăçал юр. Пĕлтĕр май уявĕ тĕлне çуртрисене акса пĕтернĕччĕ. Кăçал ак ака уйăхĕн иккĕмĕш çурри пуçланчĕ, хирте мар, мехпаркра та трактор сасси илтĕнмен-ха. Йĕри-тавра куç ывăтсан та ака-суха хăçан пуçланасси пăхса та курăнмасть. Кăçал мăнкунĕ те кая юлса килет теççĕ, уй-хир ĕçĕсем унччен те пуçланаймаççĕ пулĕ. Çанталăкĕ те самани майлă çаптарма пуçларĕ мар-и? Çур аки хăçан пуçланасси, ăна епле ирттересси пирки шавлама мар, калаçакан та çук. Унччен-и? Унччен вырма вĕçленсенех çитес çуркуннене хатĕрленме тытăнатчĕç, юсав мастерскойĕсенче сӳтмеллине сӳтетчĕç, пухмаллине пухатчĕç, тимĕр те хурçă шăн! та шан! сас паратчĕ паркра, унта та кунта сварка çути куçа шартаратчĕ. Ĕç вĕресе тăратчĕ. Акан 22-мĕшĕ иртсе кайрĕ-ха. Аслăраххисем çак куна В.И.Ленин çуралнă кун пулнипе кăна мар, пĕтĕм çĕршывĕпе субботник ирттернипе те астуса юлнă. Акарисем хирте тар тăкатчĕç, юлнисем кунта йĕрке тăватчĕç, тирпейлетчĕç, унта та кунта йăваланса выртакан тимĕр-тăмăра тиесе кирлĕ çĕре ăсататчĕç. Кăçал вара, çав куна аса илсе те пулин, килсе куракан та пулмарĕ...

Çакнашкал шухăшсемпе тул çутăласса аранах кĕтсе илнĕ Хĕлил пичче колхозăн — тĕрĕссипе халь ăна мĕнле сăмахпа палăртса каламаллине пĕлекен те çукран унчченхиллех «колхоз» теççĕ-ха — юлашки темиçе трактор ларакан парк тăрăх тепре, халĕ ĕнтĕ кун çутипе, васкамасăр утса çаврăнчĕ те мастерскойăн пĕр кĕтессинче хуралçă валли ятарласа тунă пĕчĕк çеç пӳлĕме ăшăнма кĕчĕ. Пуçра çĕлĕк, урара калушлă çăм атă пулсан та самаях ĕнтĕркеттерет çамрăк мар çынна, çавăнпа та кĕре-кĕре ăшăнма килтенех хĕстерсе килнĕ вут пуленккисене тимĕр кăмакана пăрахкаласах тăрать хуралçă. Кунти пур пек йывăç та хăма таткисене тахçанах çунтарса пĕтернĕ ĕнтĕ. Кĕр сухи тăвакан Максимов Элексантăр аякри хирти вăрман тăрăхĕнченех пĕр хурăнпа хапха юпи тачкăш тиреке туратти-мĕнĕпех сĕтĕрсе килнĕччĕ. Хĕл каçа хăйĕн кунтах упранакан шăн пуртипе пĕчĕккĕн каскаласа çунтарчĕ çавсене хуралçă...

Çапла, хуралçи пур-ха мехпаркра, анчах хуралламалли юлманпа пĕрех ĕнтĕ. Çаратма май пуррине тахçанах вăрласа пĕтернĕ. Юлашки вăхăтра тимĕр-тăмăра пама плугсемпе культиваторсене, сеялкăсене сӳтме тытăнчĕç. Çакна кăнтăр кунĕнчех тăваççĕ. Ял вĕçĕнче гаражран аякра мар пурăнакан Хĕлип пичче кăшкăрса хăраткаласа ярать тепĕр чух. Çыннисем те хăрами пулса çитнĕ халь. Вĕсене чарма пултаракан, тĕрĕссипе, чарма тăрăшакан та çук ялта. Ял администрацийĕ пур-ха. Унтисем йĕркеллех ĕçлеççĕ. Укçине те самаях тата вăхăтра илсе тăраççĕ. Анчах администраци пуçлăхне, ыран-паян пенсие кайма хатĕрленекен Архипов Эрхипе, колхозри лару-тăру ним чухлĕ те кăсăклантармасть. Ялтилле каласан, кун пирки виççĕ выртса пĕрре те тĕлленмест вăл. Уншăн халăхран хырçă та хулăн укçи ытларах хăйпăтса пултăр. Халăхран сĕт пухассипе çӳлтисем панă план пурнăçлантăр. Ял администрацийĕн ĕçне-хĕлне районти тӳре-шара çак кăтартусем! тăрăх хаклать. Ытти вара — тĕрлĕрен хут та справка çырса парасси. Ку чухне! тата кашни хут таткишĕнех укçа тӳлеттерме тытăнчĕç. Пĕрлешекен ик-виçĕ мăшăра кăшт уяв сĕмĕ парса регистраци тăваççĕ, тĕнчене килекен пĕр-икĕ пепке ятне çырса хураççĕ, çаплах пурнăçран Турă хушнипе е хăй ирĕкĕпех уйрăлнисен ячĕсене хуратаççĕ. Уйрăм участковăй милиционер çук. 150 киллĕ ялта, тен, вăл кирлĕ те мар тăр. Тĕрĕсрех каласан, халиччен килех пулман, паянхи лару-тăрура вара кашни урамра пĕр милиционер тытни те ытлашши пулас çук. Ара, хамăр пурăнакан çуртсене ток парса тăракан алюмини пралука тăрăхĕ-тăрăхĕпе касса кайни пĕрре мар пулчĕ. Ток çӳрекен пралука мĕнлерех хăпарса касмаллине те шутласа тупаççĕ вĕт-ха çав тĕслĕ металл вăррисем! Лини çине пралук татăкĕ ывăтса замыкани тутараççĕ иккен, вара пĕр хăрамасăр хăпарса касаççĕ. Кӳршĕ ялтан участковăй килсе ун-кун пăхкаласа çаврăниччен пăралук тĕркине кирлĕ çĕре ăсатнă е йытăпа шыраса тупмалла мар пытарнă. Унччен мехпаркăн кашни кĕтессинче çутă çунатчĕ, халĕ юпа вĕçĕнчи изоляторсем ват çын çăварĕнчи кукăр чĕлĕм пек кăнтарса тăраççĕ. Юпасене çыхăнтарнă пралуксене тахçанах каса-каса кайнă. Çутă пралукне тапăнни шутсăр тарăхтарать ял халăхне, «токта çапмасть çавсене!» тесе ылханакан та сахал мар. Пĕри кăнса выртрĕ-ха. Нумай пулмасть нефть уçлакан насуссем патне пыракан пралуксене каснă чухне ток çапнипе персе аннă терĕç. Ĕçсе çитмен ăна. Картне ларман. Лавккара темли те пур. Укçасăр памаççĕ. Ĕçкĕçсемпе калаçмаççĕ те лавкка хуçисем. Вĕсенчен укçа илеймесне пĕлсех тăраççĕ. Эрех чурин çулĕ-йĕрĕ, майĕ-шывĕ пĕрре: тĕслĕ металл. Авă вăл, пуç тăрринчех. Хăпар та касса антар. Хăпараççĕ, касаççĕ. антараççĕ. Тепĕр чух хăйсем те пралук çыххипе çĕре шаплатаççĕ...

Хĕлип пичче хăйĕн савнăçлах мар шухăшĕсенчен аранах уйрăлчĕ. Анчах вĕсен вырăнне çавăнтах урăххисем, килти ĕç-пуçпа çыхăннисем йышăнчĕç. Ара, тул çутăлса çитрĕ-çке. Килте тепĕр «гараж» пур. Выльăх-чĕрлĕх усраканни. Унта та кĕтеççĕ кил хуçине. Кăçал тем мурне каярах юлса пăруланă ула ĕни темиçе хут та сас парса систерчĕ ĕнтĕ: сумалла, çитермелле, ĕçтермелле. Улашка сĕтлĕ пулчĕ. Хĕсĕр юлса кăтартман. Вăл та, хуçи пекех, ватăлать пулас. Ара, вун пĕр пăруларĕ-çке. Улăштармалла ĕнене, çамрăклатмалла. Çавăнпах тынине те хĕл каçарчĕç. Анчах леш чупман пулас. Хускатни-мĕнĕ те паллă мар. Ытла кая юлсан кăна. «Ĕнепе пĕр вăхăталла пенсие каятпăр эпир», — шӳтлекелет тепĕр чухне Хĕлил пичче, хулари хĕрĕпе кĕрӳшĕ хăнана килсен. Пенсие кайма хутсем хатĕрлеме çăмăлрах пултăр тесе çӳрет вăл гаража каçхи хурала. Хакĕ-шывĕ те çук темелле. Хут çине çырса пыни пур ĕнтĕ. Ĕç хакне кăшт тырăпа, арпа-улăмпа саплаштарса хăтланаççĕ. Укçа илсе курни çук. Юрать, газпа çутăшăн тӳлеме хĕрĕ пулăшать.

Хăй хыççĕн алăка çăрапа питĕрсе аппаланакан хуралçă машина сасси илтĕннипе пуçне айккинелле пăрчĕ: Краснов бригадир иккен. Тахçан вĕсем К-700 çинче пĕр-пĕрне улăштарса ĕçленĕ вăхăт та пулнă. Колхоз юхăнма пуçласан парăмсене саплама трактор хыççăн трактор сутма пуçларĕç. Укçа ытларах пултăр тесе çĕнĕреххисене чи малтан сутса ячĕç. Инкек Хĕлип пиччепе Куçтаран та пăрăнса иртмерĕ. Вĕсен тракторне хулари пĕр банк умĕнчи парăмшăн леренех килсе илсе кайрĕç. Тирпейлĕ хуçасем хăйсем ĕçлекен трактора юратса пăхрĕç, кăшт чăхăмлама хăтлансанах юсаса та сиплесе тăчĕç. Хăватлă тракторпа ĕçлеме кăмăллăччĕ. Йывăр пулчĕ хăйсене виçĕ çул çăкăр çитернĕ трактортан уйрăлма. Çакăн хыççăн аллăран иртнĕ Хĕлип пиччене хурала лартрĕç, Куçтана вара хулана тухса кайнă механик вырăнне сĕнчĕç. Пур-çук техникăшăн мĕн уйрăм инженер та механик тытмалли пулнă ĕнтĕ? Халĕ Константин Краснов инженер та, механик та шутланать, вăлах колхозри пĕртен-пĕр бригада бригадир те.

— Ан питĕр-ха кабинетна, Хĕлип пичче. Кĕрсе ларсах калаçмаллисем пур, — «Москвичран» пуçне кăларса сасă пачĕ бригадир.

— Кĕмелле пулсан — кĕрĕпĕр, — тимĕр алăка çын хĕсĕнсе кĕмелĕх хăйăрса уçрĕ хуралçă. — Эс манман иккен-ха мехпарк тĕлне, — шӳтленçи пулчĕ çĕр хута хăйпе хăй калаçса йăпаннă çын.

— Эсĕ манăн, мĕнле калас та, штатра тăман заместитель вĕт-ха, помощник Филипп Спиридонович?

— Тавах çапла чысланăшăн. Иксĕмĕр пĕр трактор çинче ĕçленĕ чух эс ман помощникчĕ, — шӳтлеме пĕрре те хирĕç маррине систерчĕ «заместитель».

Бригадир тӳрех механизаторсем тахçан саваламан хулăн хăмасенчен çапкаласа тунă, картла выляма лайăхрах пултăр тесе çиелтен шуç тимĕрпе сăрнă сĕтел умне каска пуканĕ çине ларчĕ. Ларма кирлĕрен хуралçă ăна кăмака çăварне халиччен те чикмен-ха. Бригада хуçи шалти кĕсйинчен тăрăхла икке хуçлатнă тетрадь кăларчĕ. Малтан ăна тикĕслесе якатас шутпа сĕтел çинче сăтăркаларĕ, вара пуçне йывăр пек туйăннă çăмлă çĕлĕкне сĕтелĕн пуш кĕтессине хывса хучĕ.

— Та-а-ак, — терĕ бригадир юлашкинчен, — та-ак, мана техника пирки юлашки точнăй даннăйсем кирлĕ.

— Кунта пуç ватса тăмалли ним те çук пирĕн, — пурне те пĕлекен çын пек татăклăн каларĕ хуралçă. — Эп пăру кĕтĕвĕ кĕтме кайсан, унта-кунта пăрăнса е выртса юлмарĕç-ши тесе, сехетсерен шутласах тăрап. Кашнинчех çав 35 пăру тухать. Çак мехпаркра мĕн пуррине те çав пăрусем пек куллен шутланă эп. Хăть шутла, хăть ан шутла. Кĕçтук тусăм, паян пирĕн «Çĕнĕ Çăлтăр» колхозăн пĕр «Алтай», икĕ Дт тата икĕ «Беларусь». Кусем ура çинче тăраканнисем, кусма пултараканнисем. Виçĕ тĕш тырă комбайнĕ пур: икĕ «Колос» та пĕр «Нива». Çăк турттармалли икĕ машина та пур теççĕ, анчах вĕсем ман территорие килсе кĕмен. Шоферĕсем килĕсенчех тытаççĕ пулмалла. Куна эс манран лайăхрах пĕлме тивĕçлĕ.

— Пĕлеп, пĕлеп, Хĕлип пичче, — тетрадь пичĕсене уçкаларĕ бригадир. Эс тракторсем пурте ура çинче терĕн-ха та, анчах пĕр «беларуçăн» хăрах кустăрми çук мар-и пирĕн?

— Çапла, кустăрма вырăнне каска çине тĕрĕннĕ вăл. Кунта ман айăпăм çук. Тăр-кăнтăрла кăларса кайнă. Эп сана хам кăнтăрлахишĕн яваплă пулмасан та, çийĕнчех пырса каларăм. Иккĕн акт пекки те çыртăмăр, алă пусрăмăр, председателе аллинченех тыттартăмăр. Участковăй тепĕр кун килчĕ, шăршлакаласа çӳрерĕ, анчах тупса килсе пани пулмарĕ. Çав Марат Махмутович, леш участковăй пекки ĕнтĕ, хайхи кустăрмана хăйсен ялĕнчи пĕр фермер патĕнче тупнă текен хыпар кĕчĕ ман хăлхана. Тупнă пулсан килсе памалла е вăррине хăйне леçтермелле. Килте тытмалла мар. Халь кайри пĕр кустăрма мĕн хакне пĕлетĕн-и?

— Кирлĕ чухне пĕр болта çур литрла илетпĕр те... Пĕлеп канешнă.

— Илсе килтермелле, паянах леçтермелле ман пата. Атту — сутса та ярĕ. Хакне кăшт чакарсан фермерсем туянаççĕ ăна. Эс — пирĕн инженер, эс — пирĕн механик, — бригадира тапăнмах пуçларĕ хуралçă. — Укçа вăл милици çыннине те кирлĕ.

— Юрать-ха астутартăн. Эп вăл урапа пирки мансах кайнă.

— Эп вара кашни сӳре пăти таран пĕлсе тăрап, — кăшт мухтанса илес килчĕ! курăнать хуралçăн. — Эп 25 çул тракторист пулнă. Паркра ура пусман вырăн юлман. Ăçта мĕн выртни-тăнине пĕлнĕ. Шел, халь пĕр тимĕр татки те тупса илме çук. Тасатмаллипех тасатрĕç. Эс болт пирки тĕрĕсех асăнатăн-ха. Ăçта кайса кĕрĕн? Кирлĕ тĕк ăна та çур литр парса илме тивет.

— Филипп Спиридонович, — хальхинче те хуралçа ашшĕ ячĕпех сумларĕ бригадир, — эс кунта кашни сӳре шăлĕ таранах пĕлеп терĕн-ха. Чăннипе пирĕн сӳресем миçе юлнă? Хыçалтан кăкармалли ытти инвентаре те шутласа тухар-ха.

Ашшĕ ячĕпе чĕнни ват çын чĕрине çемçететех çав. Малалла вăл каллех лăпкăн та васкамасăр сăрхăнтарчĕ.

— Сӳре тени икĕ агрегатлăх ĕнтĕ пирĕн. Пĕр культиватор. Акакан агрегат валли виçĕ сеялка. Кăшман сеялки те пур. Куккурус акмаллине хăвăр сутса. Кирлĕ мар вăл пире терĕр. Кирлĕ мар, паллах. Ферма çук — выльăх çук. Выльăх пулмасан силосĕ те, кукурузĕ те кирлĕ мар. Эх, Хрущевчĕ çакăнта! Кукурузăна мĕнлерех чыс-хисеп тума вĕрентĕччĕ вăл! — хăй сисмесĕрех каллех чĕрре кĕрсе калаçма тытăнчĕ хуралçă.

— Вĕрентекеннисем халь те пур, Хĕлип пичче.

— Вĕрентсе çитереймеççĕ çав. Экономика теççĕ, рынок теççĕ. Пĕтĕм пурнăç шавлă пасара çаврăнчĕ. Тем те сутаççĕ, тем те илеççĕ. Пасар тенĕ çĕрте спекулянчĕ те, кĕсье вăрри те çук мар пуль. Чăн-чăн хуçа кăна курăнмасть. Тĕнче пек пысăк çĕршывра та, чăх кучĕ пек пирĕн ялта та çавах. Манăн Витали тете ултă яла пĕрлештерсе тăракан колхоза 30 çула яхăн ертсе пычĕ. Чăх ферминчен çăмарта вăрлани те пулман. Сысна çури пирки каламалли те çук. Пилĕк çул тăршшĕ фермăра çичĕ ама тытса аппаланчĕç, сыснисен йышĕ пурпĕр çав çиччĕрен çӳлелле хăпармарĕ. Иккĕн пăхса хăтланчĕç. Элле сысна çури тухса ӳкессе кĕтсех тăчĕç вăррисем. Пĕр çура ӳстерни те пулмарĕ. Паян пирĕн Чулкаса таврари пĕтĕм хурах килсе тĕпленнĕ тейĕн. Ăçта пырсан та пурте вăрттăн-вăрттăн тем сăнаççĕ, тем шăршлаççĕ. Пурпĕрех мĕн те пулин тупаççех çаклатса каймаллине. Килти пахчана карталанă чухне, çирĕпрех пултăр тесе, алюмини юпасем лартнăччĕ. Çавсене те кăларса кайрĕç!

— Эс вăл юпасене ху та кунтан çаклатса кайнă-ха. Вăрăнне вăрă вăрлать тени çакă пулать те ĕнтĕ, — кирлĕ мар çулпа кĕрсе кайнă хуралçа чарасшăн пулчĕ бригадир. — Эпир санпа мĕн чухлĕ техника пуррине шутлаттăмăр, эс вара ху пахчунти юпасене шутлама тытăнтăн.

— Эп хамăн территорире, хăвăрла каласан, мехпаркра мĕн пуррине веçех каларăм сана. Çырса пымаллаччĕ. Леш юпасене эп нефтяниксенчен сăмакунпа улăштарса илнĕччĕ. Пĕр юпи — çур литр.

— Эпĕ веçех çырса пытăм. Санăн кунта пĕр Т-40 тухмарĕ такки. Ман унчченхи отчетра пулнă вăл, — хыпăнса ӳкнĕ пек пулчĕ бригадир-механик.

— Э-э-эй, Куçта тусăм, Куçта тусăм! Эсĕ те çапла манса каякан пултăн иккен! Ара вăл трактора хăвăр çăмăл машинăпа улăштартăр вĕт! Халь мĕнпе ярăнса çӳрен? Сахрун трактор вырăнне панă «Москвичпа» мар-им? — сăмахсене бригадира куçран пăхса сăрхăнтарчĕ Хĕлип пичче.

— Чăнах çапла турăмăр çав, — ним чухлĕ те хĕрелмерĕ пуçлăх пичĕ, — эп унччен те вăл тракторпа çăмăл машина вырăннех усă курнă. Хир-хир тăрăх çӳресе вар-хырăмпа пилĕк-çурăма сахал мар лăсканă. Инженер та механик, бригадир пуçпа ман çуран çӳремелле-им? Мана темиçе çулхи ĕç укçи шучĕпе панă вăл трактора. Эппин, ĕçлесе илнĕ. Халь çакăншăн ӳкĕнсе пĕтерейместĕп.

— Ма тата?

— «Ма тата» тет, — тĕлĕненçи пулчĕ хуралçăн тахçанхи ĕçтешĕ. — бензин хакĕ уйăхсерен хăпарса пынине пĕлсе тăратăн. Хакла ларать мана çемçе ларкăч, питĕ хакла. Арăм килте сысна çăвăрлаттарать, эп çура сутса бензин илсе çунтарап. Вăт шутла, Хĕлип пичче. Юрĕ техника пирки отчет пур тейĕпĕр. Эсĕ çак хута алăк çине тул енне çыпăçтарса хур-ха. Пăтапа-мĕнпе лектерĕн-и унта, анчах алăк çумĕнче пултăр çак хут. Тен, кам та пулин килсе тухĕ. Халăха пĕлтермен тейĕç тата. Вулаччăр, пĕлсе тăччăр, — терĕ те бригадир тетрадьне унчченхи пекех хуçлатса чикрĕ, çĕлĕкне тăхăнса васкасах тухса та кайрĕ. Кайма тесе паçăрах ура çине тăнă хуралçă çĕнĕрен каска çине ларчĕ, те алăпах, те урапа кукăрткаласа çырнă хута пуçăн та кутăн çавăркаларĕ. Шап-шурă та яп-яка хут çинче темиçе сăмах кăна: «Суббота собрани пулать. Повестка дня: 1. Весенний сев. 2. Выборы председателя. 3. Разнăйсем. Начало ирхи 11 сех.» Вуласа тухсан хуралçă сисмесĕрех кулса ячĕ: «Çакăн пек хитре хут çине те лайăхрах çыраймаççĕ иккен» текелесе хутăн тепĕр енне çавăрса пăхрĕ. Палланă сăн-çке кунта! Тахçан КПСС Центральнăй Комитечĕн секретарĕ пулнă М.С.Горбачев хăйĕн такама та килĕшмелле сăнĕпе çуталса ларать.

2

— Кĕпĕр-р-рр! пухăнчĕ ял халăхĕ Культура çуртне. Колхозра ĕçлекенсем çеç мар, хăйсене фермер текеннисем те килнĕ. Никам чĕнмесĕр-йыхăрмасăрах. Вунă çын ытла вĕсем, колхозран уйрăлса тухнисем. Хăйсен çĕр лаптăкне те, йыша тивĕçекен хăш-пĕр техникăна та илсех уйрăлнă. Ĕçлеме кашни хăй тĕллĕн ĕçлесе аппаланать. Виççĕшĕ кăна вăйĕсене пĕрлештернĕ. Валерий Ванюшин пуçарăвĕпе пĕрлешнĕ вĕсем. Çавăнпах пуль ĕçĕ те ыттисеннинчен аванрах пырать. Виçĕ çемье 20 гектар çĕр çинче чакаланать. Тулăпа урпа акаççĕ, сахăр кăшмане çитĕнтереççĕ, çĕр улми лартаççĕ. Иртнĕ çул пĕр гектар купăста тата çавăн чухлех хĕвел çаврăнăш çитĕнтернĕ. Тупăшĕ-мĕнĕ пирки калаçса каймаççĕ. Вăрттăнлăхра тытаççĕ пулсан кăна. Тăкакĕсене саплаштарса пыраççĕ пулмалла. Кăшманпа хĕвел çаврăнăшĕнчен тупăш та илнĕ тесе калаçакансем те пур. Кăшманшăн сахăр нумай илнĕ тесе калаçрĕç, 30 михĕ таранах илнĕ имĕш. Хĕвел çаврăнăшĕнчен çу çаптарнă. Çуне Ванюшкин килтенех сутса пĕтерчĕ. Малашне çак культурăсене ытларах акма палăртать иккен. Çĕр сахалли чăрмантарать. Валерипе юлташĕсем ял çыннисене колхозран уйрăлма, хăйсем патне пĕрлешме чĕнеççĕ. Пайĕсемпе ĕнтĕ. Халăха илĕртес тесех кĕркунне çынсене улăм-арпа таврашне йӳнĕрех хакпа сутса хăтланчĕç. Хăш-пĕрисем уйрăлса тухма хут çырнă тесе те калаçкалаççĕ. Тен, пулас пухура вĕсен ыйтăвĕсене те пăхса тухĕç. Ав, Ванюшкинĕ парад тумĕпех килнĕ, орден-медалĕсене те çакнă. Пурне те хăй çине пăхтарасшăн ĕнтĕ. Пăхаççĕ те. Алă тытсах сывлăх сунаççĕ. Валерий Ванюшин çирĕм пиллĕкри каччă. Вăтам шкул хыççăн профтехучилищĕре механика вĕреннĕ. Салтакра танк водителĕ пулнă. Таврăннă хыççăн кăшт колхозра ĕçлесе аппаланкаларĕ. Кĕсьене ним те кĕменнине кура тытрĕ те контракт йĕркипе Чечняна тухса кайрĕ. Тăватă уйăха. Хальхинче орден-медаль çаксах таврăнчĕ. Танк ротин командирĕ пулнă иккен. Пĕр çапăçура боевиксем танка вут хыптарнă. Ванюшин сержант çухалса кайман, контузи пулнă майора çунакан танк ăшĕнчен илсе тухнă, вилĕмрен çăлса хăварнă. Çакăншăн чăваш каччине «Паттăрлăхшăн» орденпа наградăланă. Каярахпа ун çумне «Хăюлăхшăн» медаль хутшăннă. Юбилей медалĕсемсĕр те хăварман запасри сержанта. Нимĕн те калаймăн: паттăр салтак пулнă Валерий Ванюшин. Ял çыннисем хисеплеççĕ ăна. Паллах, Валерий вĕсене контрактпа Чечняна кайма агитацилемест, хăйсен пайĕсемпе «Ванюшин» фермер хуçалăхне хутшăнма ӳкĕтлет, кĕркунне туй тумалăх укçа-тенкĕ хатĕрлеме май пуррине те систерет...