Хусан 17-мӗш ӗмӗрте. Адам Олеарий гравюри.
1552-мӗш ҫулта Хусан ханлӑхӗ арканать. Ҫак вӑхӑт тӗлнелле Хусан таврашӗнче, Атӑлӑн сулахай ҫыранӗнче, мӗн Вятка (Нухрат) патне ҫитичченех, чӑвашсем пурӑннӑ.
Халь унта пӗр чӑваш ялӗ те ҫук. Ӑҫта кайса кӗнӗ-ши вӗсем?
Пирӗн историксен хуравӗ ансат: тутара тухса пӗтнӗ имӗш. Паллах, тӗплӗн пӗлмесен, ҫапла каласси ҫеҫ юлать ӗнтӗ. Аптранӑ енне.
Калама пулать темле те.
More...
А вот такой вопрос для всех – есть ли место Чувашии как национальному региону в российском и мировом пространстве в 2030 году? Или опять на встрече будем ставить преимущественно социально-экономические и политические задачи, как обычная область страны, лишенная яркой и самобытной этнической окраски? Сможем ли мы без крепкого национального самосознания найти и сохранить свое равное место в диалоге культур народов России и мира?
Хӗрарӑмсене килте пусмӑрлани, вӗсене хӗнени пирки маларах та калаҫатчӗҫ. Юлашки ҫур ҫулта ку тема тата ҫивӗчленчӗ темелле: РФ Пуҫиле кодексне апла та улшӑну кӗртмелле терӗҫ, капла та. Саккуна ҫыракансем ҫапӑҫакан этеме малтанласа штрафласан та ҫитет тесшӗн те пулчӗҫ.
Малтанласа штрафласан та тени, ман шутпа, питех те айванла пуҫару. Ҫӗршыври е пирӗн республикӑри вӑтам ҫемьене илсен, ӑна пуян тееймӗн. Нумайӑшӗ пӗр ӗҫ укҫинчен теприччен саплаштаркаласа-ҫитеркелесе пырать. Паян чылайӑшӗ ипотекӑпа пурӑннӑран укҫан сумлӑ пайӗ унта тухса каять.
(Арсений Тарасов калавӗсем пирки)
Арсений Тарасова чӑваш халӑхӗ инҫекурӑмра (телевиденире) ӗҫленӗ чухне палласа юлчӗ. Вӑл хатӗрленӗ кӑларӑмсене («Хоппасем», «Тавсси», «Кӑлтӑрмач-шав») ватти-вӗтти юратса пӑхатчӗ. Чӑваш академи драма театрӗнче унӑн хайлавӗсем тӑрӑх лартнӑ «Инҫет телей ҫути», «Мунча ӑшши» спектакльсене юратсах йышӑнчӗҫ. Шилӗк историне чухлакансем ӑста дарматурга «Чӑваш Вампиловӗ» теҫҫӗ. Каярахпа журналист «Тӑван Атӑл» журнал тӗременлӗхӗнче, «Хыпар» хаҫатра ӗҫлерӗ.
После публикации на Чувашском народном сайте материала «Фестиваль «Зов Сеспеля» прошел с песнями и цветами» (18 ноября 2016 года) на наш адрес поступило несколько обращений: «У нас большое желание стать участниками конкурса «Костры Сеспеля». Где организуется фестиваль? Как к нему готовиться, что нужно делать и к кому обратиться?» Эти вопросы нас обрадовали и воодушевили, поэтому считаем нужным ответить на письма публично через сайт.
На недавнем праздновании дня рождения Михаила Сеспеля в деревне Сеспель Канашского района Чувашии председатель Ульяновской областной чувашской культурной автономии Олег Мустаев высказал мнение, что нужно восстановить проведение популярного фестиваля школьников «Костры Сеспеля (Ҫеҫпӗл кӑвайчӗсем) и предложил в 2017 году организовать его в исторических местах городов Булгар, Сувар, Биляр в Татарстане.
Гинеколог патне пынӑ пике хӗрлӗхе ҫухатса ӗлкӗрнипе ӗлкӗрменнине йӗрке хуралҫисем пӗлесшӗн. Тӗлӗнтермӗш пуҫарупа РФ Следстви комитечӗ ҫӗршывӑн Сывлӑх сыхлав министерствине тухнӑ. Пакунлисем 16 ҫула ҫитмен хӗрсем арлӑ-арӑмлӑ пурнӑҫпа пурӑннипе пурӑнманнипе кӑсӑкланаҫҫӗ. Ҫапла туни пикесене такам пусмӑрланипе пусмӑрланине палӑртма пулӑшать имӗш.
Ҫапла, пусмӑрҫӑсемпе (вӗсем вара — ют ҫынсем кӑна мар. Тӑван ашшӗсем те хӑйсен хӗрӗсене тапӑнни, ар ҫыхӑнӑвне кӗни пирки илтме тивет) кӗрешмелле.
Чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Шупашкарти ӳнер театрӗнче «APTARA-fest» фестиваль иртрӗ. APTӐRA-festа пыракансене живопись те, авангардла поэзи те, наци чӗлхиллӗ хальхи юрӑсем те, дизайн-маркет та, фуд-корт та, наци сӗмӗллӗ хулари тумтир те тӗлӗнтерме шантарнӑччӗ мероприяти йӗркелӳҫисем.
Чӑн та, пурте тӗлӗнтернӗ. Ҫӑвара пуринчен ытла карса пӑрахтарни — фестивальти ҫара пикесем. Ҫакна халӗ Фейсбукра хытах сӳтсе яваҫҫӗ. Ҫара пикисем ҫарах та мар темелле: вӗсене сӑрласа пӗтернӗ.
Ҫак йӗркесене ҫырас шухӑшпа аппалана пуҫласан чӑвашсен паллӑ артистки Тани Юн ҫырнӑ асаилӳ кӗнеки алла лекрӗ. Уҫкаларӑм та шартах сикрӗм: пӗр сыпӑкне «Аса илес килменнисем» тесе ят панӑ. Ҫакӑ мана тарӑн шухӑша ячӗ, чылай вӑхӑт канӑҫ памарӗ. Тем те пулать пурнӑҫра, мӗн тӳснине аса илсен йывӑр шухӑшсем капланса килсе ҫын чӗрине пусарса асаплантараҫҫӗ.
Аллӑ ҫул ытла театрта ӗҫлерӗм, иртнӗ вӑхӑтри пурӑнӑҫ сыпӑн-сыпӑкӑн кинори пек куҫ умӗнчен вӗлтлете-вӗлтлете иртме пуҫларӗ.
Ытларах чухне ачасем 3 килограмлӑ ҫуралаҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри кӑшт ытларах е сахалрах таять. Ку йӗркеллӗ шутланать. Анчах тӗнчере чи пысӑк тата чи пӗчӗк виҫепе ҫуралнӑ ачасем пур.
2009 ҫулта Индонезире 9 килограмм таякан арҫын ача ҫуралнӑ. Ҫӳллӗшӗ вара 60 сантиметр ҫеҫ пулнӑ. Паллӑ ӗнтӗ, амӑшӗ ӑна аран ҫуратнӑ. Ачан ҫуралсанах аппетичӗ лайӑх пулнӑ. Амӑшӗн ӑнӑ пӗрмай ҫитерме тивнӗ. Ача ыттисенчен хытӑрах макӑрнӑ. Тухтӑрсем ҫакна ҫапла ӑнлантарнӑ: амӑшӗ сахӑр диабечӗпе чирлӗ.
Самарта, тӗслӗхрен, 6,7 килограмм таякан ача ҫут тӗнчене килнӗ.
Камсем вӗсем, ӳтне сутса пурӑнакан хӗрарӑмсем патне чупакан арҫынсем? Обществӑра шухӑшланӑ тӑрӑх, вӗсем авланман, хӗр-хӗрарӑмсӑр арҫынсем. Анчах та стистика ку вӑл пачах та апла маррине ҫирӗплетсе парать: ӳтне сутса укҫа тӑвакан хӗрарӑмпа киленекенсенчен 43 проценчӗ кӑна — хусах. Ыттисем е ҫемьеллӗ, е вӗсен ялан тӗл пулса пурӑнакан хӗрарӑм пур.
Авланнӑ арҫын мӗншӗн ҫӑмӑлттайсене суйлать-ха? Пӗрремӗш сӑлтавӗ — арӑмӗпе е ялан тӗлпулакан хӗрарӑмпа тӗрлӗ енлӗх ҫитменни. Чылайранпа хутшӑнура пулсан пӗр пеклӗх йӑлӑхтарать, арҫын урӑх хӗрарӑм шырама пуҫлать.
-1.7 °C
