Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Çичĕ çул юппине эпĕ çитрĕм.

— Хăш çулпа малалла утмалла?

Ултавне, суйине чылай илтрĕм.

— Чăнлăха шыраса тупмалла!

Хурипе шуррине курма тиврĕ.

— Çул-йĕрсем яланах тикĕс мар!

Тăварне, пылакне те астиврĕм.

— Пурпĕрех чĕремре шĕл-кăвар!

Юнашар утакан пит нумайччĕ.

Хăшĕ çук, теприсем аякра.

Çав-çавах шанăçне Турри пачĕ.

— Пĕччен мар паянхи кунăмра.

Кун-çулсен юххине эп чараймăп.

Пĕр иртни каялла килес çук.

Вăхăта сăнчăрпа кăкараймăп.

— Çав-çавах пуçăма усас çук!

Çичĕ çул юппине эпĕ çитрĕм.

— Хăш çулне суйласа илмелле?

Таврăнми чикĕрен, пулĕ, иртрĕм...

— Малашне пурăнма пĕлмелле!

Çитмĕл те çичĕ чечек хушшинче

Пĕри çеç мана килĕшет!

Улăх илемĕшĕн,

Куçăм киленнĕшĕн

Ăна çеç татассăм килет!

Çитмĕл те çичĕ пике хушшинче

Пĕр эсĕ чуна илĕртен!

Канăç çухатмăшĕ,

Чунăм йăпатмăшĕ!

Сана çеç саватăп, ĕнен!

Çитмĕл те çичĕ сукмак хушшинче

Пĕри çеç мана йыхăрать!

Çулăм пуçламăшĕ,

Ăшăм вăркатмăшĕ!

Чĕрем сан еннех-çке туртать!

Çитмĕл те çичĕ чечек йышĕнчен

Татасчĕ пĕрне суйласа.

Чунăм киленнĕшĕн,

Çутă телейĕмшĕн

Парасчĕ сана тав туса!

Савни панă кĕмĕл çĕрĕ

Çук ман шĕвĕр пӳрнере.

Тутăхмарĕ, кивелмерĕ,

Выртать çĕнĕ çӳпçере.

Савни пачĕ — парне пачĕ

Улăх урлă утнă чух.

Ытарма çук капăр каччă.

Анчах халĕ ялта çук.

Кĕмĕл çĕрĕ çӳпçере.

Каччă вăрçă хирĕнче.

Пиçмоносец килсе тăтăр,

Тăтăшах çыру хăвартăр.

Эпĕ хам ăна каларăм:

Çапăç, чунăм, паттăрла!

Çирĕп сывлăх халалларăм.

Хушрăм хăвăрт таврăнма.

Тăшмансенĕн пĕтмелле!

Кĕçех каччă килмелле!

Унчух манăн кĕмĕл çĕрĕ

Пур чухне те алра çӳрĕ!

Пăрлă çумăр çусан — ĕнтĕркемĕп,

Çула тухнă пулсан — утăп эп.

Шыв сикки умĕнче тăр! чĕтремĕп,

Хам чĕрешĕн ку пулĕ хисеп.

Чечексем хушшинче çеç утассăн

Туйăнатчĕ тахçан санпала.

Кулянса ма сывлас ассăн-ассăн?

Чун юлать тĕлĕкри сăнпала.

Ваçук пиччĕшĕ, Иван, хулара пурăнать. Кашни канмалли кун вăл киле килет. Пĕррехинче пиччĕшĕ киле анчăк илсе килчĕ те шăллĕне:

— Акă сана анчăк. Ӳстер, килте йытă пултăр, — терĕ. Кивĕ пиншакпа чĕркенĕскерне урайне ячĕ. Вăл ытла та пĕчĕк, çăмха пек тĕршĕннĕ, пуклак сăмсипе тĕрткеленсе миклетет. Ваçук, ун валли амăшĕнчен сĕт ыйтса илсе, консерва банки çине ярса пачĕ. Лешĕ сĕте часах ĕçсе ячĕ. Ваçук ăна йăтрĕ, ачашларĕ, кĕске урисене, усмак хăлхисене тыткаласа пăхрĕ.

— Мĕнле йытă пулĕ-ши ку çураран? Пысăк пулĕ-ши, пĕчĕккĕ-ши, хаяр пулĕ-ши, йăваш-ши? — ыйтрĕ пиччĕшĕнчен Ваçук.

— Пĕлместĕп çав, шăллăм. Хăйне те çĕртен тупрăм. Ĕнер каçхине эпĕ хулари пахча айккипе утса пыратăп. Мана хирĕç унта хăмăр халат тăхăннă хĕрарăм иртсе кайрĕ. Ещĕкпе темĕн йăтнăччĕ, халат аркипе ещĕкне çиелтен витнĕ хăй, васкаса утать. Кăшт кайсанах, мана йынăшнă сасă илтĕнчĕ. Пăхатăп — карта хĕрринче çак çура вырта парать. Ăна çав хăмăр халатлă хĕрарăм ӳкерсе хăварнă пулмалла. Хăйне чĕнес тесе çаврăнса пăхрăм, вăл чылай кайнă, халат аркине варкăштарса утатчĕ. Анчăк манăн ура патнех пынă, йынăшать. Нумай шутласа тăмасăрах, ăна алла илтĕм те хам хваттере йăтса кайрăм. Анчах хваттер хуçи карчăкĕ яхăнне те ямасть.

Малалла

Ятласам, ятла! Шыв çинче те

Сан сăнна эп курмастăп паян.

Юратусăр сана асилместĕп —

Халь сана мĕн тесе пуç таям?

Сăнарна шухăшра пуль ӳкертĕм?

Ултаву-уйрăлу — сив куллу.

Шухăшпах сан сăнна ӳпĕнтертĕм —

Тек минретмĕ пире тĕлпулу.

Слакпуçне пĕлмен çын çук-тăр

Çакă çутă тĕнчере.

Тусăмсем, килсемĕр, курăр

Тесшĕн эп чун-чĕререн.

Слакпуç ялĕ — чăваш ялĕ,

Пушкăртстан çĕршывĕнче.

Кам пулман, пулсассăн калĕ:

Ытарма çук ку енче!

Слакпуç ялĕ вăл хăватлă,

Панă ик поэт: пĕри

Иванов Кĕçтенттин ятлă,

Ухсай Яккăвĕ тепри.

Икĕ Улăп — икĕ паттăр

Ĕмĕр пирĕн чĕрере.

Вĕсене пĕлмен çын çук-тăр

Çакă çутă тĕнчере.

Çук, поэтсене манмастпăр, —

Вĕренетпĕр сăвăсем,

Ырăпа çеç асăнатпăр

Пушкăртстан чăвашĕсем.

Çакăнта килсе курмашкăн

Тахçанах туртатчĕ чун,

Слакпуçне килсе эп антăм

Пĕр уяр хĕвеллĕ кун.

Сывлăшĕ те уçăрах пек

Çак чи савнă çĕршывра.

Çыннисем те ырăрах пек —

Çепĕç сас калаçура.

Таврана илем кӳреççĕ

Вăрмансем, уйсем-хирсем.

Кайăксем вĕçсе çӳреççĕ,

Ытарма çук юррисем.

Ту айпе тапса тăраççĕ

Чĕр кĕмĕл çăлкуçĕсем.

Малалла

Çил-тăман алхасать çĕрĕпех урамра.

Мăрьере çил ачийĕ улать.

Ăнланман тунсăх çеç ман паян чунăмра...

— Мĕн пирки чĕрене вăл тулать?

Вучахра вут çунни ӳт-пĕве ăшăтмасть,

Çут эрех пуçăма каяймасть.

Çил-тăман урамра нипле лăпланмасть,

Ман чĕрем канăçне тупаймасть.

Хĕллехи вăрăм каç ниепле те иртмест...

Вучахри шĕл-кăвар та сӳнет.

Çакă тунсăх мана мĕн пирки шеллемест?

Çут эрех те ăна çĕнеймест!

Вучаха вуттине тепĕр хут пăрахса

Тивертес çĕнĕрен çулăма.

Чун-чĕре алăкне питĕ тачă хупса

Май тупас лăплатма чунăма.

Çил-тăман пурпĕрех ир енне чарăнать,

Мăрьери çил ачи лăпланать.

Вучахра вут çунни ут-пĕве ăшăтать!

Тунсăх иртĕ-ха, ыйăх пусать....

Çиле хирĕç тăвалла

Çăмăл мар утма.

Эх, ĕшентĕм пулмалла,

Тен, ларас канма?

Хам шăпан кутамккине

Салатса пăхас.

Пуррине çерем çине

Кăларса хурас.

Пархатарлă ĕçсене

Хампапа илес.

Усалли панисене

Тусанпа витес.

Пулнине те иртнине

Тишкерсе пăхас.

Хуринчен-çке шуррине

Уйăрса хурас.

Кăшт канса-çке сывлăшне

Çавăрса ярас.

Çĕклесе кутамккине

Мапалла утас.

Трубина Мархвин (М. Д. Трубинан) çак кĕнекине «Ача чухнехи» повесть, «Пирĕн савăнăç», «Пĕчĕк колхозниксем», «Хăнаран» тата ытти паллăрах калавĕсем кĕнĕ.