Электронлă вулавăш

 

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

 

Эпĕ ыйтрăм ĕнерен:

«Ăçта пултăн кунĕпе?»

«Му-у-ук!!!»

 

Эпĕ ыйтрăм кушакран:

«Ма кĕместĕн урамран?»

«Мау-у-у!!!»

 

Эпĕ ыйтрăм Кампуртан:

«Ма выртатăн эс аран?»

«Ăр-р-р»

 

Ăнланмаççĕ чĕрчунсем

Чăвашла каланине,

Шкул уçас кил картинче

Вĕрентмешкĕн вĕсене.

 

2014 ç., ака

Хĕвелçаврăнăш эс акрăн

Сывлăм çунă лапама.

Халь чĕнет янравлă ахрăм

Ирĕн-каçăн такама.

 

Кар шăтса хăпарчĕ тикĕс.

Хĕр пулкки пекех, пăхсам:

Çăт тытан кĕпи сип-симĕс;

Пуç тавра сап-сар лавсан.

 

Çĕр ăна çапла çуратнă

(Те ку ырлăх, те инкек) —

Çаврăнать, пике юратнă

Каччине куç хывнă пек.

 

Тишкерсе пăхать хăюллăн

Йăлтăркка хĕвел çине.

Тăкăнать çут тенкĕн кулă

Кăвак çил серепине...

 

Серепи тулса та ларĕ,

Ну çапаххама та шеп:

Хĕвелçаврăнăш эп мар-и,

Эсĕ — куç илми хĕвел?

 

Йăл кулса çӳрен телейĕм

Ахрăм çеç пулсан вара,

Çут тĕнче варри эс тейĕн, —

Шав çӳретĕп сан тавра.

Сакмар Палли — N Комиссариатăн аслă делопроизводителĕ — шывран тухса кĕпе-йĕмне тăхăнчĕ те Атăл хĕррине пристань умнелле утрĕ.

Хĕвел хĕртет. Вăл хăйĕн каçхи вырăнĕ патне сулăннă пулсан та пĕçертме пăрахмасть: ĕнер çеç тăртанса ларакан сăрт çинчи курăксем паян пуçĕсене уснă, ĕнерхи симĕс тĕсе çухатнă, саралма пуçланă.

Вĕри çав паян, питĕ вĕри. Сăртран аннисенчен пĕри хăвăртрах салтăнса шыва сикрĕ. Шыв хĕрринче пĕр пушă лутка та çук. Пурин çинче те çынсем. Пĕрисем салтăнса шыва сикеççĕ, теприсем шывран тухса кĕпе-йĕм тăхăнаççĕ.

Тухаканнисем хушшинче Хырăç Микули те пур. Вăл Сакмар Паллипе пĕрле ĕçлет пĕр комиссариатра. Шӳреке сăмси çинчи хура куçлăх Хырăç Микулин кулма юратакан куçĕсене пытарса усрать. Унăннах куçлăх пекех хура портфĕль пур. Хура сăран портфĕль Хырăç Микули пысăк вырăнта ĕçленине пĕлтерет. Ун пек портфĕле пĕчĕк вырăнтисем йăтса çӳреймеççĕ. Пĕчĕк вырăнта ĕçлекенсен: переписчăксен, теловотсен, счетовотсен аллинче е кивелнĕ папка, е презентран тунă портфĕль çеç... Вĕсен портфĕлĕсен ăшĕнче те хутран паха япала темĕн чуль шырасан та тупаяс çук... Хырăç Микулин ун пек мар: 15-мĕшпе 30-мĕш числасенче яланах укçа пулать ун портфĕлĕнче. Хырăç Микули бухгалтер. Шалăва яланах вăхăтра парать. Бухгалтерсем хушшинче унтан кĕçĕннисем те сахал мар теççĕ хăш-пĕр çынсем... Анчах вăл мĕнле çын иккенне кайран пĕлĕпĕр. Халь ĕç патнерех пырар-ха.

Малалла

Каллех — «Отелло тутăрри».

Анчах та паянхи ватăлакан Отелло

халь — тавăрмасть. Йăлт ăнланать, пĕлет,

курать — чăн-чăн тĕрĕслĕхĕ

(ав халь, элексĕр-мĕнсĕр,

пулать, — «примитивла» ансат, —

суялăх та ултав).

Отелло — халь — тӳсет анчах... Çапах та

вăл — чăннипех те — савнă çынсăр,

ан тив, ултавлăскерсĕр... Пурпĕрех

чăтать анчах. Пĕлет:

тавăрмалли — никам та çук («тăшман-и»

хальхи вĕç-хĕрсĕр ăçтиçук?).

Çапла халь — хăш-пĕр «элчелсем»

(анчах, тен, питĕ «тăтăшрах»).

Калать: «Шăпа», —

тек, урăх,

вăл — нимĕн те чĕнмест.

Эппин, шăпи çапла: кирек те мĕн пулсан та,

пурăнмалла — Отеллон та... Кайран

ун вилмелле — тавăрусемсĕр,

«саккунлă», мирлĕ йĕркепе.

Ыттисене тивмесĕр,

çухалмалла ун — хăйĕн шăпипе,

пĕчченскерпе.

Вăл,

вырăсларах каласан, пултарать

алă хума та

халь хăй çине.

 

Шырать

çĕрĕ-çĕрĕпе

хăйĕнче темле «пăнчă»

(шăпах, тен, лешĕ:

«идея

фикс»):

темĕн ăнланасла —

çăлăнмашкăн —

халех;

 

пур

унра — çавă «пăнчă»,

тен, ансатран ансатрах-тăр,

анчах

епле çавă «темĕнлĕхе»

тавçăрса илмелле?

 

«...Эп

аннене шаннă пек ăна шаннă,

мана вара çав вăхăтра

мĕн кĕтнĕ?

Ултав.

 

Епле-ха

пулмма пултарать

çавăн пек?

Пурнăç

ăрканчĕ

темиçе самантра...»

 

Çыру.

Ан вĕçлетĕрчче çеç

ирччен.

 

Тен,

сĕтелĕ çинче

хĕвел пайăркине

(шанатăп эп) асăрхĕ.. —

ну,

ăнсăртран.

 

«Пăнчă» («проблема-и» тейĕпĕр),

«нимех те марскер»,

ансатскер,

тен,

çĕмĕрĕлĕ,

«уçăлĕ»,

Аслăлăхăн алăкĕ пек:

 

тен,

çынни,

улталаканĕ

Малалла

М. А.

Роза çеçкисем

хуралма пуçланăн,

пирĕн шур юрсем

тĕл-тĕл хăмăрланнă;

 

роза çеçкисем

çилпеле саланнăн,

пирĕн шур юрсем

ав тĕл-тĕл çухалнă;

 

роза çеçкисем

чун асне пытаннăн,

пирĕн шур юрсем,

тĕлĕкре упранăр, —

 

пирĕн шур юрсем!.. —

 

роза çеçкисем...

Мухтав хĕлхемĕ тĕлĕкре

Хĕртмен-ши кам чунне?

Эп çуннă чапшăн ĕлĕкрех,

Хам çамрăкрах чухне.

 

Хĕре курсан иленмĕн-и?

Паян та вăл асра.

Куçа шартан илемĕпе

Çӳретчĕ ту касра.

 

Çӳретчĕ... Тупăп-ши меслет?

Тухасчĕ ман чапа.

Ăна саваттăм вилесле,

Савмарĕ хăй пачах.

 

Анчах, тӳссе çав асапа,

Пĕлмен эп, айванскер —

Чăн юрату пăхмасть чапа,

Вăл унсăрах чипер.

 

...Хуйха ирттерĕп кампала?

Асрах эс калани:

«Сана эп шутсăр кăмăллап.

Анчах ман пур... савни».

 

Чăваш хĕрне мухтав та чап!

Вăл халĕ мĕскĕн мар.

Савсассăн çеç тухать качча,

Савмасть пулсан —

Уттар.

Секретра выртнă чухне çутçанталăк илемне ытла та лайăх куратăн, унăн вăрттăнлăхне сăнатăн. Пĕррехинче Смирнов пограничник секрета кайнă. Çуллахи çĕр часах иртет. Çулла чи илемлĕ вăхăт — тул çутăлнă чухне. Çак самантра тĕнче юмахри пекех туйăнать.

Акă Смирнов çуллахи ире савăнса сăнать.

Умра пĕчĕкçеç юханшыв. Ун хĕррипе ем-ешĕл хăмăшсем. Чим, мĕн амакĕ тата? Хăмăшсен хушшинче шап-шурă акăш ишсе тухать: вăл сăпайлăн, мăнаçлăн ярăнса çӳрет. Çак акăш тухнă тĕлтен часах тепĕр акăш курăнать. Икĕ акăш юханшыв варринче тĕл пулаççĕ те пĕр-пĕрне хирĕç тăраççĕ. Вĕсем темскер çинчен калаçнă пекех тӳйăнать. Кайран тухнă акашĕ малтанхи акăшăн темпе вараланнă çунатне сăмсипе тĕксе тасатать.

Смирнов çумĕнчи Кашкăр та çак илемлĕхе сисет пулас, тимлĕн пăхса выртать, вырăнтан та хускалмасть..

Çак вăхăтра çынсем пит тутлă ыйхăпа çывăраççĕ. Ара, ирхи ыйхăран тутли тĕнчере ним те çук вĕт. Çапах та Смирнов пограничник таврана тимлĕн сăнать. Ыйхă килет пулин те, тӳсет.

Çак вăхăтра, ыйхă чи тутлă чухне, Тăван çĕршыв чиккине уйрăммăнах тимлĕ сыхламалла. Тăшман хаяр та чее. Вăл çынсем хăçан ыйхăланине сиссе, тепĕр чухне чикĕ урлă сĕм çĕрле мар, тул çутăлнă вăхăтра каçать.

Малалла

Борис Чиндыкова

 

Каç. Е тĕлĕретĕп,

е таçта, асра

сăввăмра çӳретĕп —

тĕп кĕвви тавра?

 

Вĕçсĕр кĕнекем-и

вĕçленсе пырать?

Çук пуль, — урăх тема

шăппăн пуçланать, —

 

Шубертăн квартечĕ

çывхарать хиртен...

Ырнă ăсăн терчĕ

лăпланмасть иккен!

 

Чир-и — çак асапăм,

юр-и — сĕм каçра?

«Юр, эс — ман савапăм», —

пăтрашать пуçра.

 

Тĕлĕкрех вĕç-хĕрсĕр

вăранап-ши тек,

ыйхăма сирмесĕр,

Свидригайлов пек?

 

Тен, эп «конспектлатăп»

çил калаçăвне?

(Ах, хамах туятăп

«термин» кăнттамне).

 

Пуç юррипек каç-мĕн,

акă — ун юрри:

«Шур çӳçпе çураçмĕ

Хурлăхăн хури!..» —

 

янраса каяççĕ

çакă йĕркесем,

тен, пăшăлтатаççĕ

тусăн тутисем, —

 

хум туса-и ячĕç

асăмăн тĕпне, —

ик йĕрке хăварчĕç

Баратынскинне?

«Ан ман мана» текен вак чечексем...

П. Хусанкай

 

Ĕшнери пек, кĕртес

сăвва май пур таран:

е сасă ку, е — тĕс? —

«Ан ман мана, ан ман».

 

Тӳпе çеç — сăнакан

вĕсен вăййисене!

Пăшăлтату: «Ан ман», —

мана е ĕшнене?

 

Çак вăйă варринче

калам эп те: «Ан ман,

эс тĕнчере — тĕнче.

Ӳс — тӳррĕн. Ан аман».

 

Аплах пулаймасан

асил эс: тĕнчере

пăшăлтату: «Ан ман», —

пур — манăн чĕрере.

 

Чечекшĕн те — ĕлккен

сас пур — çын ăсĕнче.

«Ан ман!» — пĕр чĕререн

юлайтăр — тепринче.