Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Нӳрлĕ çил Пăларан çĕкленсе

Ак часах садсене кĕмелле.

Хĕвел çаврăнăшсем тĕлĕнсе

Çаврăнаççĕ халь ГЭС еннелле...

Çут тĕнчери чи хӳхĕм кĕвĕсем —

Шыв шăнкăр-шăнкăрĕ, чĕкеç чĕвĕлтетни,

Шур çĕмĕрт çеçкисем çилпе пăшăлтатни —

Пĕр сасăра янрарĕç вăй илсе.

Чун йыхравне чунпа тăнламалла, —

Çапла калаççĕ сасă ăстисем.

Эсир юрланине илтес тесен,

Тен, чун та сирĕнни пек пулмалла.

Эп ун кашни ӳкерчĕкне курса

Хама ялан ачалăхра туятăп.

Пăхатăп та хама манса тăнлатăп

Çил вăрманта вăратакан сасса.

Çапла малтан хăй чĕркуççи çинче

Пире тĕлĕнтерет пуль çут тĕнче.

Сантали Лариванĕ, пĕрле сыпнă тусĕсемпе сыв пуллашса, тăван ялне тӳрĕ çулпа утрĕ. «Утрĕ» теме аванах та мар-ха, мĕншĕн тесен вăл тайкаланса кăна пычĕ. Хăш чух такăна-такăна кайкаларĕ.

Тӳпери çăлтăрсем те ытти чухнехи пек мар, ытлараххăн курăнчĕç Ларивана. Йă-ăл! çиçсе илеççĕ те çĕр çине вĕçсе анаççĕ. «Телей çĕр çине тăкăнать, — философла пĕтĕмлетрĕ Лариван. — Тен, НЛОсем анаççĕ пирĕн пата? Вăт пĕрре тĕл пуласчĕ çавсене».

Çырпа çырмине çитнĕ чух умра тем амакĕ мĕлтлетни курăнса кайрĕ. Хĕрлĕ сенкер çутăсемпе ялтăрать хăй.

— Хайхи Марс çыннисем мар-ши? — иккĕ-виççĕлле курăнакан куçĕсене сăтăрса илчĕ Лариван. — Чăнах, çавсем пулас. Кур-ха, ку турилккерен тухнă этем-чĕрчунсем те çамки çинчи хунарсемпе йăлтăртаттараççĕ.

Лариван пĕчĕккĕн-пĕчĕккĕн пусса хĕлхем сапакан япала патнелле çывхарчĕ. НЛО çыннисем те ăна асăрхарĕç курăнать.

— Ăçталла çул тытатăн, тăванăм? — Сантали ачине тĕлĕнтерсе чăвашлах ыйтрĕ вĕсенчен пĕри.

— Эпĕ мĕн-ха... Ĕçрен таврăнатăп, хисеплĕ НЛО çыннисем, — такăнакан сасăпа хуравларĕ Лариван.

— О-о, — терĕç лешсем çакна илтсен, — НЛО пирки те эсĕ лайăх пĕлетĕн-çке.

Малалла

Ши! касать çиле — курман-и?

Хăмăш вăрăм çĕççипе.

Хăй вăл кĕвĕ хываканĕ.

Хăй юрлать хăй чĕлхипе.

Вăтăрса пăх çара аллăн.

Юн кăларĕ, курăн шар.

Малашне тахçан та паллăн:

Вăл парне чечекĕ мар.

Çук унра çеçке илемĕ.

Пурпĕрех иртсе ан кай.

Татăлсах камах итлемĕ

Юррипе киленнĕ май?

Чĕрӳпе хĕрсе эс килĕш

Кайăк пек çунат сарма!

Хăмăшран вĕреннĕ имĕш

Çын авал чух юрлама.

Шурлăха вĕçмен кун çук-тăр

Кайăк хур, тăрна карти...

Хăмăш хăй вăл композитор.

Вăл хăех ăста артист.

Саваланă пуран сарă тĕсĕ

Урама çутатса сăн кĕртсен,

Анăç ылтăн чечек çурчĕ тес-и?

Тухрĕç тес-и вăййа сар хĕрсем?

Чӳрече йăл кулса уçăлсассăн,

Çĕн пӳрте пухăнсан тус-тăван,

Туйăнать мăй тăсса авăтассăн

Пӳрт умне çакнă тимĕр автан.

Çамрăк мăшăр тинех кăмăл тулнăн

Килкарти пуçтарать, тĕрĕслет:

Сар шевле пек çункав ункăн-ункăн...

Ĕмĕтри ача çуçĕ тĕслех.

И. Ж.

Ун тараватлă чĕрине

Мĕн-ма çаплах хурлантаратăр?

Сирте тĕрек шыранине,

Тен, вăйсăрлăх тесе шутлатăр?

Ах, амантма эсир — хастар!

Анчах туса тус пек курсассăн,

Сăпайлăхĕ ун — шиклĕх мар,

Чун вăйĕ тейĕттĕр, туйсассăн.

Паллах, халь Шупашкар çаплах шавлать,

Çаплах ялтраççĕ Атăл хумĕсем.

Урамсенче çĕршер хунар çунать,

Çуртсем çине ӳкеççĕ шевлисем.

Аçта эсир, телей сунан кунсем,

Мĕскершĕн вăрататăр чĕрене?

Ăçта эсир?.. Халь манăн шухăшсем

Пурте вĕçеççĕ Шупашкар енне...

Вăхăт çуркунне енне сулăнсан, чăваш хĕрарăмĕн пурнăçĕ татах йывăрланать. Вăл ĕнтĕ кил хушшинчи ĕçе тунипе çеç çырлахмасть, хĕл хута арланă çиппинчен пир-авăр тăвасшăн çур çĕрте автансем авăтичченех стан хушшинче пилĕк-çурăмне авать. Кăштах канма май килсен те, пуçне çытар çине хума кăна ĕлкĕрет — шурăмпуç килнине сиссе вырăн çинчен сиксе тăрать, каллех ĕмĕр тăршшĕпе алăран кайми ĕçе тытăнать. Çĕнĕ çыннăн вара кĕске ыйхине те туйми çывăрма юрамасть. Вăл хуняшшĕпе хунямăшĕ хăйĕнчен малтан вăранасран хăрать. Ваттисенчен кая юлса вырăн çинчен тăракана никам та хисеплемессе пĕлет.

Акă Хĕветле, качча тухни виçĕ уйăх çине кайнă пулин те, пӳртре шăшисем чупнине, хуняшшĕ çаврăнкаланă чухне путмар (чĕриклетнине те туйсах çывăрать. Тем вăхăт çитсен, хапхана хуллен шаккарĕç те, çĕнĕ çын çывăрман пекех тăрса ларчĕ. Сывлама чарăнсах итлерĕ. Пӳртре ытла та шăппипе кăштах лăпланчĕ. Хуняшшĕпе хунямăшĕ вăранайман-ха, путмар çинче ним сас-чӳ те çук. Упăшки те канлĕ çывăрать. «Мĕн хăямат ку... Ыйхă тĕлĕшпе туйăнчĕ çеç мар-и?» — иккĕленчĕ Хĕветле. Çав вăхăтра хапхана татах шаккарĕç. Хĕветле хумханма пуçларĕ: «Туйăнчĕ çеç мар иккен... Чăнах та шаккаççĕ, Кам-ши?» Ыттисем вăраниччен хапхана тухса уçас шухăш пырса кĕчĕ. Кунпала вăл хăй правур та ĕçченнине, ку мухтавлă киле тивĕç кĕçĕн çынне тата ытларах кăтартĕччĕ. Анчах хăнасене пуринчен ытла çĕрлехи вăхăтра кĕтсе илесси кĕçĕн çыннăн ĕçĕ маррине аса илчĕ те тухмарĕ.

Малалла

Ял пуçĕнче, çӳл ту çинче —

Ăна мĕнле çил çавăрман? —

Шухăшласа иртни çинчен

Ларать çунатсăр çил армань.

Ĕшеннĕ пек, ик аллине

Пĕрле вăл тытнă хăй хыçне.

Те халь çине, те ĕлĕкех

Çухалнă шĕвĕр çĕлĕкĕ.

Асилӳпех епле пурнан-ха?

Ун пĕтĕм пурнăçĕ — авал.

Мăян е типĕтнĕ паранкă...

Шур тулă авăртнă сахал.

Вăл çăнăх тунă ирĕн-каçăн.

Ăна мĕнле çил çавăрман?

Çавах ваш-ваш çунат хăлаçĕ

Пĕр тăвăла та парăнман.

Халь ĕнтĕ витнĕ кăмăска.

Çапах кĕресшĕн хăй чĕрре:

«Çунат пулсассăн, космоса

Вĕçсе эп кайăттăм пĕрре...».