Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Килте мĕн туса эпĕ тăрăп?

Ларас-и пӳртре пăчăхса?

Çӳретĕп республика тăрăх.

Хуçа пек çӳретĕп пăхса.

Паян та çĕр çухрăм эп турăм.

Эп ăмăртрăм шухă çилпе.

Хайланă хам сăввăм та юррăм,

Пĕлесчĕ, килет-ши сиппе?

Кашни çын, тăван евĕр, çывăх.

Туслашнă унпа эп чăнах.

Поэт, эс ăна ан сĕн хывăх.

Савса парнеле тĕш сăмах.

Чапа та, юрра та вăл тивĕç.

Ĕçчен ят юлать ĕмĕре.

Лартса вăл ӳстернĕ чĕр çимĕç

Сăн кĕртрĕ юратнă çĕре.

Çĕре пулăшать çаврăнма вăл.

Килет çĕр шăпи те унран.

Çынна эпĕ çавăншăн хапăл,

Унпа мухтанатăп чунтан.

Çитет-и, çитмест-и хăватăм, —

Хамра мĕн ырри пур, çавна

Куç пек сыхласа эп хăвартăм.

Ăна парнелетĕп çынна!

Ыраш пусси.

Эс çăл шыран,

Выртса ĕçĕн.

Шыв пăр пек сивĕ.

Шăтарасла пăхать шывран

Ĕçчен ачалăх негативĕ.

Каллех вăранчĕ ун сасси.

Каллех асра çу кунĕ кĕрлĕ...

Сăхать ирех шевле сăпси,

Пит-куçăм мăкăнь пек, хĕп-хĕрлĕ.

Хĕвел хăпарнă, асăрхан.

Вăл çăкăр пек,

Хĕрри кăварлă.

Ăна аннем кăмакаран

Паян ир пĕçерсе кăларнă.

Шур пĕлĕт чатăрĕ çине

Хăй тĕррине тĕрленĕ улăх.

Кăнтăрлапа касса çиме

Услам çу пек ишет çур уйăх.

Эпир алран çурла яман.

Сахал-и вырнă ман ачалăх?

Çапах

Паян та катăлман,

Пуçламан пек умри каçалăк.

Эс — пăлханнă пекрех курăнасшăн,

Сив сăнра вара — нимĕн те çук.

Ыр сунам пек тăван, — амантасшăн!

Тем чухлать, тем виçет сан куçу.

Чĕрӳне тăнламастăн эс халĕ,

Йăлт картатăн эс сивĕ ăспа.

Сивĕ куç — пасарта пулăшкалĕ,

Туслăха — тупаймастăн унпа.

(2 пайлă пьеса)

Вылякансем:

Ултияр — художник, вăрăм та хураскер, 40 çулсенче.

Пинерпи — çыравçă, вăтам пӳллĕ те çутăскер, 30 çулсенче.

Марина — Ултиярăн арăмĕ, 35 çулсенче.

Алена — вĕсен аслă хĕрĕ, 17 çулсенче.

Петĕр — Ултиярпа пĕрле вĕреннĕскер, вĕрискер.

Олеся — Маринăпа пĕрле вĕреннĕскер, питĕ шухă та çивĕч хĕр.

Вера — Пинерпи упăшкин хĕр-тусĕ пулнăскер.

Сергей — Пинерпи упăшкин юлташĕ.

Зинаида — Ултиярăн аппăшĕ, кăра кăмăллăскер, 45 çулсенче.

Пĕчĕк Пинерпи — 14 çулсенче.

Алина — Пинерпин вилнĕ аппăшĕ, 16 çулсенче.

Пинерпин вилнĕ ашшĕ — вăрăм та хура арçын. 40 çулсенче.

Пинерпин вилнĕ асламăшĕ — 40-45 çулсенче.

Ултиярăн вилнĕ амăшĕ — 40-45 çулсенчи илемлĕ хĕрарăм.

Вăйă картинчи хĕрсемпе каччăсем.

Вилнĕ çынсен чунĕсен ушкăнĕ.

Ĕçсем 2000-мĕш çулсем пуçламăшĕнче Шупашкарта пулса иртеççĕ.

Малалла

Пурнăç, хĕрт хĕвел çинче.

Сив шывпа та уçăлтар.

Эсĕ сăвăç чĕринче

Сăмахран хĕлхем кăлар.

Кăкăрта вĕретĕр юн.

Канăç уншăн пултăр ют.

Чун ăшши, кăварĕ ун

Теприне хывтартăр вут.

Парăму нумай-ха сан.

Çын çине ан йăвантар.

...Çак ĕçе тăваймасан

Пурăнма та кирлĕ мар.

Тĕлĕкри пек кăштах астăватăп.

Авăн йышĕ ларать апата.

Эпĕ те сăрлă кашăк тытатăп,

Шутаратăп чĕлле хам пата.

Пуçне чикнĕ, канать сар тăпачă.

Сарнă сарăм кĕлти те шăпах.

Эртеле култарса илчĕ каччă:

— Ĕçлеме çăмăлрах... кашăкпа!

Авăн çапнă тĕпре вăл сахал-и?

Варринче вăй та кирлĕ ай-хай...

Ман аппа маттура ятран валĕ

Ытларах хурса пачĕ — какай.

Ярса илтĕм ăна эп ыйтмасăр.

(Асăмрах çак самант ĕлĕкхи)

Пăшăлтатрĕ аппа шав тумасăр:

— Хулленрех кашăкпа, Элекçи...

Айван пулнă.

Çапах ача халлĕн

Тăна илтĕм эп, пĕчĕк чăваш:

Тар тăкмасăр лекмест ятран валĕ.

Унсăр çăкăр енне ан кармаш!

Асра тытнă çакна, туссемĕр.

Эпир ĕçшĕн çуннă ялан.

Куççульпе е тарпа ислетмесĕр

Çăвара пĕр тĕпренчĕк яман.

Тен, тепришĕн çак шухăш кичем-и?

Пурпĕрех эп кĕретĕп чĕрре —

Çĕр акса тăвакан ял ĕçченĕ

Чи сăваплă этем тĕнчере!

Кĕтнĕ тапхăр утать хирте халĕ.

Куç тулли тулăх сăнлă инçет.

Малалла

Унпа эп студентсен çуртне вырнаçрăм.

«Черниговран эп», — терĕ вăл мана.

Тычина сывлăхне ыйтса калаçрăм,

Аса илмерĕм Çеçпĕле кăна.

Кутамккарахчĕ унăн кĕнеки те:

Пулсаччĕ атте пилĕ вырăнне.

Кунта — тăван халăхăма асилтĕм,

Асилтĕм эпĕ хамăр чĕлхене.

Чăваш сасси пулман-ха манăн сасă,

Тин çуралса пырать вăл: халь ăна

Хам çеç илтетĕп-ха... Вара ларас-и

Çак йăпантармăш шухăшпа кăна?..

Шырав тени çапла пуçланчĕ пулĕ,

Ху сассуна ӳстересси — кунта:

Йĕри-тавра — юратмалли мĕн чухлĕ,

Курайманни мĕн чухлĕ — хăвăнта!

Эс чирлĕччĕ. Пуçна усса çӳрерĕн,

Салху шальпе хупларăн çут сăнна.

Хам чирлĕ пек, эп ним тума пĕлмерĕм,

Çапла эп пултăм — айккинчи кăна.

Халь эс хаваслă, сăн-питӳ те уçă,

Ăна хура пĕркенчĕк пĕркемест.

Ман кăмăла хупланă тĕксĕм тум çеç

Епле сирес тесен те сирĕлмест.

Наташа — çемьере улттăмĕш хĕрача. Паян вăл шкулпа, пĕрле вĕреннĕ юлташĕсемпе сывпуллашать. Юлашки шăнкăрав! Камăн асĕнче юлман-ши вăл? Хумхану: ачалăх — хыçра, умра — пуласлăх, çĕнĕлĕх. Мĕн тери илемлĕ пурнăç!

— Наташа, — чĕнчĕ ăна вунă çул пĕр парта хушшинче ларнă Люда, — ачасем пурте шуçăм кĕтсе илме каятпăр теççĕ. Эпир те каяр-и?

— Каятпăр, Люда. Эпир текех пĕчĕк мар, çавăнпа ачасем тесе ан кала, хĕрсемпе яшсем эпир.

Людăпа Наташа алран алă тытăнса ушкăн хыççăн утрĕç. Хĕрсен сыв пуллашу каçĕ валли ятарласа çĕлеттернĕ кĕписем çилпе вĕлкĕшеççĕ, катаран курăнаççĕ. Яшсем пĕр-пĕрне тĕрткелесе шавлăн калаçса утаççĕ.

— Рита, кăлар сумкăра мĕн пуррине, — хушрĕ Коля пысăк сумкине çĕре лартса. — Кĕçех тул çутăлать, пирĕн вара нимĕн те хатĕр мар.

— Ан васка, васкакан арăмĕнчен савăнман тет, — тĕртсе илчĕ ăна Рита. Çапла шӳтлекелесе, ахăркаласа хĕрсем курăк çине çитти сарчĕç, апат-çимĕç хатĕрлерĕç. Яшсем эрех кăларчĕç. Халиччен эрех тутине пĕлмен хĕрсем кăна сивлерĕç пулин те каччăсем çине тăнипе шăпланчĕç.

— Наташа, эс класс старости, çавăнпа сана сăмах паратпăр.

Малалла

Хăй килĕнче пĕр-пĕччен

Марфа пике уткалать.

Тухрĕ куççуль куçĕнчен,

Хăй кĕнеке ыталать.

«Акă тинех аллăмра

Хамăн юмах кĕнеки.

Пулнăччĕ-ха маларах

Пĕр чаплăскер, ун пекки.

Кĕнĕ унта «Арçури»,

Кĕнĕ «Нарспи» те «Чĕкеç».

Савăнтăмăр çав тери:

«Пирĕн поэзи пур!» — теç.

Вăл сăвăлла тухнăскер,

Хамăр тус-пĕлĕш çырни.

Ман — халăхра пухнăскер,

Хам якатса кăларни.

Уçăлчĕ çĕн самана,

Ирĕк хĕре-арăма.

Пулăшрĕç лайăх мана,

Ĕçĕм каймасть харама.

Кайтăр, эппин, пукане

Çут тухйине çутатса.

Кирлĕ вăл шкул ачине,

Хăй те вулатăр тытса.

Чарнĕ-ха, чарнĕ вăрçи,

Пурпĕр шкула утмалла.

Çĕнĕ чăваш çыравçи

Хăйĕн ĕçне тăсмалла.

Ĕнтĕ çук теççĕ тинех

Шурă çарсем Хусанта.

Халь хăптармасть сехрене

Тупă сасси те кунта...»

Ларчĕ те хĕр пĕр-пĕччен,

Шав шухăшлать, тĕмсĕлет,

Иртнĕ кун-çулĕ çинчен

Малалла