Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Çын çинчен калаçса

Лармашкăн çăмăл.

Чĕлхе вĕçне «хыççăн»

Тулать, тен, кăмăл.

Вăрçатпăр: «Эй, пуçтах!..»

Канаш паратпăр.

Пĕр хамăра анчах

Манса каятпăр.

Ан кĕр эс çын ăшне,

Вăл хăй те — «кимĕç».

Ют çыннăн шухăшне

Картма эс тивĕç.

Пурнăç вăл —

Шурă, хура йĕрсем,

Масарти хĕрессем,

Сывлăшри шăтăксем...

Пурнăç вăл —

Уçлăхри пулăмсем,

Ăс-тăнри туйăмсем,

Шухăшсем, шухăшсем...

Пурнăç вăл —

Кулленхи çылăхсем,

Кулленхи хуйăхсем,

Курăнман парăмсем...

Пурнăç вăл —

Алхасу-тулашу,

Кĕвĕçӳ-майлашу.

Хирĕçӳ-саплашу...

Пурнăç вăл —

Чунпа чун çырлахни,

Пĕр-пĕрне тухатни,

Пĕр-пĕрне çухатни...

Пурнăç вăл —

Çĕнĕ чун çуратни,

Сыпнă çип татăлни,

Кĕтесе çутатни...

Пӳрнăç вăл...

Тĕл пулсаччĕ санпа, астăватна,

Юрату пахчинче çуркунне?

Пĕлтерсеччĕ мана хăвăн ятна,

Санăн яту хитре — Кулине.

Кулине. Кулине. Кулине.

Манас çук эп санпа пулнине,

Чĕресем киленсе тулнине...

Кулине. Кулине. Кулине.

Мĕн туса ман чуна тыткăнларăн?

Чĕре кайрĕ çу пек ирĕлсе.

Эп калаçрăм та култăм, тăнларăн

Пирĕшти пек куçран тинкерсе.

Манăнмасть хĕрӳ туйăм саманчĕ,

Манăнмасть, упранать ĕмĕрех.

Ялкăшать-ха, сӳнмен унăн вучĕ, —

Пирвайхи юрату чĕререх.

Пĕррехинче икĕ сунарçă вăрмантан киле таврăнма тухнă. Таврара питĕ тĕттĕм те шăп пулнă, хутран-ситрен кăна выçă кашкăрсем ӳлени илтĕннĕ. Пирĕн сунарçăсем асăрханса, васкамасăр хăйсен пысăк пушмакĕсемпе çӳллĕ курăка ашса пынă. Киле çитме нумай та юлмарĕ ĕнтĕ. Акă ĕнтĕ юлашки уçланкă. Ним кĕтмен çĕртен вăрман уçланкинче çап-çутă пулса кайрĕ. Малтанах, хытă васканипе, сунарçăсем чарăнаймарĕç, анчах та малалла кайнăçемĕн вĕсен кăсăкланăвĕ ӳссех пычĕ. Хăйсем хытă хăраççĕ пулсан та каялла çаврăнчĕçех, çутă курăннă еннелле утрĕç. Вырăна çитсен хайхи çутă еннелле пăхаççĕ те: ку çуталса тăракан ача пулса тăчĕ. Хăйне çӳхе пир татăкĕпе чĕркенĕ иккен. Сунарçăсем ун патне васкаса пычĕç: ача асамлă чĕр чун пек çутă парса тăрать. Сунарçăсенчен пĕри асамлă ачана хăйĕнпе пĕрле килне илсе каяс терĕ, анчах та лешĕ: «Мĕн тума кирлĕ вăл сана? Хăвăн та килте виçĕ ачу выçă ларать. Тен, вăл усал тухатнă ача, тен, вăл пире пурне те усал тăвĕ? Ун пек тума юрамасть!» — терĕ. Çапах сунарçă юлташне итлемерĕ, çакă тĕрĕс пулни кайран тин паллă пулчĕ.

Çулсем иртсе пычĕç, пирĕн асамлă ача ӳссе çитрĕ, вăйлă, çирĕп, хăюллă каччă пулса тăчĕ. Вăл пурне те хăй пултарнă таран пулăшма тăрăшрĕ, пĕчĕккисенчен пуçласа ваттисем таранах. Çавăн пек ырă кăмăллă пулнăшăн ăна Пайтул (пурне те пайлă тăвакан) тесе ят пачĕç. Кĕçех ӳссе каччă пулчĕ çамрăк ача. Пайтул хитре, ăслă-тăнлă чиперккене Пинеслуна качча илчĕ.

Малалла

Юрий Краснова

Куçлă çăл — куçлă çĕрĕ пекех —

Хĕвелпе те вылять, уйăхпа та,

Çăлтăрпа та вылять çĕрĕпех —

Çавăнпа çĕррĕме шыва ятăм:

Пулччĕрин ик вылянчăк пĕрле —

Йăлтăрпа йăлтăрккалăх йăпантăр!

...Шăнкăр саслă çăлкуç пек хĕрпе

Эпир мар, хăй пекки сапăрлантăр.

1999, çурла, 2.

Чантăр ялĕ.

Энтрюш пуçанана

Çиткĕн çилсем хĕрелне хырлăх çийĕн

Кĕтне карти хыçне пытаннă чух

Кĕре ăвăссене ват хăнтăр çийĕ,

Пĕве пĕвелĕ харсăр ăçтиçук.

Пире курсассăн та тарса пытанмĕ,

Вулла тĕпретĕ «Туслăх» пăчкă пек!

Уншăн пулсан — каç килмĕ, хĕвел анмĕ,

Эрех тупса аташмĕ ĕçкĕпе.

Хăçан пулсан та иксĕмĕр тепреçĕ

Саркайăкпа та хăнтăр-пăшипе

Калаçăпăр-ха чантăрăн-йĕпреçĕн

Утса çырма çатрийĕ тăршшипе.

Пире ниçта та латсăр-ятсăр темĕç,

Тăван пек картĕ ватă хăнтăр та!

Яш хăнтăрсем каллех пĕве пĕвелĕç,

Эпир аватпăр пĕкĕ те турта.

Кашта касма татах пĕрле каясчĕ

Кĕтне çинчи çав Хăнтăр картине.

Эх, пуçана! Тапса тупан авасчĕ,

Хĕр сăринче кӳлесчĕ çунине!

2001, раштав, 15.

Чантăр-Шупашкар.

Çĕнтерейми хĕрӳ туйăм — юрату,

Юрататăп, каçарсам, айăп ан ту.

Пĕлмесĕрех сан чĕрӳнти туйăма,

Хыпса илчĕ юрату ман чунăма.

Чĕре хистет çав чирпе нушаланма,

Юратури туйăмпа хуçаланма.

Пиртен килмест, пиртен килмен япала,

Çентерейми хĕрӳ туйăм вăл çапла.

Сывлăш çитмен, чĕре тапман вăхăтра

Вăй хушать чуна, шанатра шанмастра?

Çĕнтерейми хĕрӳ туйăм — юрату,

Юрататăп, каçарсам, айăп ан ту.

Аставăтăп, аставăтăп

Çак каçа, куç умĕнче,

Пахчара чечек тататăп

Сан валли, урăх тĕнче...

Шăпчăк юррине юрлатчĕ

Юрату çинчен çĕрле,

Икерчĕ-уйăх кулатчĕ

Тӳпере, эпир пĕрле...

Шăплăх им-çамне ĕçсеччĕ,

Пурте ӳсĕр! Эпир те

Лĕпĕшсем пулса вĕççеччĕ

Вут тавра, ах, вĕри те!..

Тул çутăлнине туймасăр

Ахăлтатса кулнăччĕ,

Турă умĕнче суймасăр

Пĕрлешмешкĕн пулнăччĕ...

Пурăннă тет пĕр ялта пĕр хĕр упраç. Вăл кунĕн-çĕрĕн ĕçленĕ: кил-çурта тасатнă, пахчара çĕр ĕçĕпе тимленĕ, картишĕнчи выльăх-чĕрлĕхе пăхнă. Ăна ларса канма та вăхăт çитмен. Çавăнпа та унăн тус-юлташĕсем те пулман. Вăл вун саккăр çеç тултарнă-ха. Çап-çутă сăнлăскерĕн икĕ пит çăмарти çинче йĕкĕр путăк палăрнă. Икĕ çăлтăр евĕр куçĕ сенкер-сенкер тĕспе йăлтăртатнă. Çӳçĕ вара мулине çиппи пек сап-сарă пулнă. Çавăнпа та-и, тен, Сарпи тесе ят панă ăна ашшĕ-амăшĕ.

Хĕрĕ çемьеллĕ пулма пиçсе çитнĕ тесе ашшĕ-амăшĕ ăна качча пама шут тытнă. Кашни кун тенĕ пек вĕсем патне евчĕсем пыраççĕ. Анчах та Сарпи никама та килĕштермен. Пĕри сăмах ваклама пĕлмест, тепри хăйне тытма пĕлмест. Виççĕмĕшĕн чунĕ ытла та чурăс тенĕ вăл. Ашшĕ-амăшĕ çакăншăн питĕ кăмăлсăрланнă.

Пĕррехинче, пахчара ĕçленĕ чух, карта хĕрринчи çулпа пĕр каччă иртсе пынă. Вăл Аксар ятлă пулнă. Аксар Сарпи маттур ĕçленине асăрханă, ăна килĕштернĕ.

Хайхи каччă кашни кунах çак пахча хĕррипе иртсе çӳреме пуçланă. Унăн тем пекех çак хĕр упраçăн ятне те пулин пĕлес килнĕ.

Пĕр хĕвеллĕ те савăк кун хăюлăх çитерсе Аксар хĕр патне пырса чарăнчĕ. Сарпи такам хăй çине пăхнине асăрхарĕ те унăн пичĕ çырла пек хĕрелсе кайрĕ. «Эс мĕн тимлесех пăхатăн вара ман çине?» — терĕ вăл. Каччă вара пĕр сăмах чĕнмесĕр тăчĕ — чĕлхине çăтса янă тейĕн. Унтан тем шухăшласа илчĕ те кĕсйинчен хут кăларса ун çине темиçе сăмах шăрçаларĕ.

Малалла

Пултăм эпĕ Кавказра,

Кавказ халь те ман асра.

Тӳпенех-çке перĕнеççĕ

Унăн çӳллĕ тăвĕсем.

Тусенчен çӳле вĕçеççĕ

Чăрсăр ăмăрткайăксем.

Пулса куртăм эп Крымра,

Крым паян та ман умра.

Ăшă тумлă Хура тинĕс

Акăш-макăш сарăлать.

Лăпкă чух — тӳлек те тикĕс,

Пит кăра вăл тăвăлра.

Пултăм эпĕ Çĕпĕрте,

Ăна манмăп ĕмĕрте.

Вĕçĕпе хĕрри ăçта-ши

Кашкăр каçайми тайган?

Ăнсăртран чăнах аташăн,

Шаларах кĕрсе кайсан.

Пултăм Балтика çинче,

Тăван çĕрĕн хĕрринче.

Çулла ăшшăн илĕртеççĕ

Сĕт пек шурă каçĕсем.

Вашават кĕтсе илеççĕ

Ырă кăмăллă туссем.

Çĕр çинче нумай кĕтес,

Пур çĕре ăçтан çитес?

Пĕчĕкрен шкулта вĕрентĕм,

Тăрăшрăм — йăлтах пĕлес!

Анчах эп таçта çитем те,

Чи ырри — тăван кĕтес.

Кунта хумлă тинĕс çук,

Çӳллĕ сăрт-тусем те çук.

Вĕсен тăрринче ахахăн

Çуталмасть ĕмĕрхи юр.

Пурперех çурална ялан

Хăйне май илемĕ пур.

Малалла