Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Поэзи вăл — ытарайми илемлĕ кайăк,

Ун тĕкĕсем те, курăр, тем тĕслех,

Поэзипе, тăванăм, туслашни пит лайăх,

Анчах та вăл савмасть çав кашнинех.

Поэзипе туслашакан телейлĕ,

Ăна паратъ вăл хăйĕн илемне.

Поэзипе туслашакан илейĕ

Çут хĕвелтен те унăн çутине.

Çынна парать хăй çунатне поэзи,

Çут çăлтăрсем патнех çĕклет ăна.

Поэзипе туслашнă çыннăн ĕçĕ

Ялав пулса çĕклет саманана.

Кĕçĕр тыткăнларĕ

Шур сирень шăрши,

Сан туту кăварĕ,

Аллусен ăшши.

Ăсранах яраççĕ

Ыр сăмахусем.

Тӳпере кулаççĕ

Ялтăр çăлтăрсем.

Шăпчăксем сунаççĕ

Иксĕлми кунсем.

Телейпе çунаççĕ

Тĕксĕм куçусем.

Мĕншĕн эс çапла пăхатăн

Куç илмесĕр ман çине?

Мĕншĕн ассăн эс сывлатăн?

Мĕншĕн тунсăх куçсенче?

Мĕншĕн нимĕн те чĕнместĕн?

Мĕн кĕтетĕн эс манран?

Мĕн çинчен шутлатăн эсĕ

Тинкерсе текех куçран?

Эс чĕнсемччĕ, тархаслатăп,

Е ан пăх эс ман çине.

Унсăрăн эп хам путатăп

Санăн тĕпсĕр куçсенче.

Темле ăнланмалла мар лăпкă çил варкăшнипе вăранса кайрăм пĕр ир. Кантăкран çутă хĕвел пайăрки йăпшăнса кĕнĕ те эпĕ çывăракан кравать пуçне çутатать. Апла паян хĕвеллĕ çанталăк пулĕ. Анчах та мĕн пулчĕ-ха ку? Мĕнле сасă е, хам та ăнланаймастăп, мĕн пулчĕ — вăратрĕ-ха мана? Кил таврашĕнче шăп, аннепе атте яланхилле ку вăхăтра картишĕнче ĕçлеççĕ ĕнтĕ...

Ăшă вырăн çинчен тăрас килмесĕр çĕклентĕм те пит-куçа йĕпетме тесе кухньăналла утрăм. Ак тамаша! Ку тата мĕн? Кăмака люшки çинче темĕн йăлтăр-ялтăр туса тăрать. Патнерех пырса пăхас-ха, мĕн япали ку тесе малалла утатăп. Куç умĕнчехччĕ-çке, халь вара ăçта çухалчĕ? Кăмакана хирĕç картишне кантăк пăхать те ун еннелле çаврăнатăп, никам та çутатмасть-ши тетĕп — нимĕн те çук. Ку тем ыйхăран вăранса пĕтейменни пулмарĕ-ши, пите сивĕ шывпа çăвас терĕм.

«Ара, эпир ачасемпе вăрмана каяс тесе сăмах татнăччĕ вĕт ĕнер каçпа. Ак тата, çывăрса юлмарăм пулĕ те?» — вĕçсе иртрĕ пуçра шухăш. Васкаса пите типĕтетĕп те карас телефонпа Çеруш тусăм патне шăнкăравлатăп. Вăл та тин кăна тăнă иккен.

Тăхăр сехетре ял хĕрринчи Сысна пĕви патĕнче тĕл пулма калаçса татăлтăмăр. Эпир вăрманта гамак çакса ярăнмалли вырăн тăвасшăн. Тен, ĕлкĕрейсен, штаб та ăсталăпăр-и? Çеруш хăйпе пĕрле Валери шăллĕне те илме пулчĕ.

Малалла

Йăпăлтатнăшăн орден параççĕ

Турăш пек сăмса урлă пăхса,

Пуп чĕлхин аллилуй парачĕ

Çаврăнать таврипех юхса.

Урлă сиввĕн пăхса хак памашкăн

Ахăртнех, тăнлă пуç кирлĕ мар.

Ма вĕсем полицейски пуласшăн?

Кăшкăраççĕ: Ан чĕн, сĕт çăвар!

Улпутсем ухмах чух эсĕ кĕлмĕç,

Ĕçлекеншĕн хисеп те юлман,

Сăлĕхсем пурнăçа тĕс кĕртеймĕç,

Пыл хурчех пыл пухать-çке, тăван.

Улпутсем хуплани-им хăрушă,

Улпутсем мухтанни-им паха?

Çакă пурнăç тӳнтерлĕ те пушă,

Пуçлăхра ăслă çын та сахал...

1974, чӳк, 8

Хăшпĕр чухне шутлатăп та — пит вăрăм пурнăç,

Тепĕр чухне ытла та хăвăрт вăл иртет.

Нумай пурăннипе, тăванăм, эс ан курнăç;

Ыр ĕç туман пулсан сана мĕскер кĕтет?

Пит вăрăм пурнăç мĕн парать, тăванăм,

Чуну ыр ĕç тума хушмасть пулсан?

Ыр ят хăв хыççăн эс пачах хăвармăн

Инкек тӳсекене те пулăшман пулсан.

Тепри сахал пурнать, кĕске кунçулĕ

Метеор пек çунса иртет вăштах,

Анчах ун ырă ĕçĕ палăк пулĕ,

Ятне те халăх упрĕ яланах.

Кам ырă ĕç тăвать — çавна савать пуласлăх,

Пуласлăх кашнине тĕрĕслесе виçет.

Ыр ят этемшĕн пуринчен те аслă,

Ыр ят вăл çăлтăр пек ялан çиçет.

18.07.2007

Кармал паттăр хĕçĕ евĕр çиçрĕ çиçĕм

Витререн тăкать çĕре тӳпе маччи, —

Çумăр çунине мĕнле виçепе виçĕн,

Çаруран чупса çӳрет ачи-пăчи.

Çуллахи ăш çумăр пит сипетлĕ теççĕ,

Манăн та ташлас килет ун айĕнче.

Те чăнах та ачасем мана кĕтеççĕ

Хăйсемпе пĕрле чупмашкăн çумăр айĕнче.

Вĕсене курса-ши таврăнчĕ ачалăх,

Эп чупса тухатăп ăш çумăр айне.

Ал çупать кулса таврари пĕтĕм халăх,

Маннă, тет, писатель хăйĕн ватлăхне.

16.07.2007

Шăварса шывпа, илеме савса,

Ӳстерсеччĕ эп чечексем.

Хам çинчен манса, сар хĕре савса,

Иртсе кайрĕ ман яшлăх çулĕсем.

Чечеке савса, киленсе пăхса,

Татаймарăм çав хăй ани çинчен.

Сар хĕре савса, питĕ вăтанса,

Калаймарăм çав юрату çинчен.

Çитрĕ кĕркунне, шанчĕç чечексем,

Пахчара текех çук илем.

Çитрĕç черетпе ватлăх кунĕсем,

Кăвар пек çунать ман чĕрем.

Çитес çул каллех акăп чечексем,

Илеме курса савăнĕ чĕре.

Таврăнмаççĕ çав яшлăх кунĕсем,

Савас çук текех сар хĕре.

Юратан пулсан, тусăм, ан вăтан

Юрату çинчен калама.

Унсăрăн ман пек ӳкĕнĕн кайран,

Ан вăтан яш чух юратма.

15.07.2007

Пĕррехинче шкул хыççăн киле таврăнсан эпĕ питĕ ывăннипе ыйха путнă. Тĕлĕкре ман пата таçти-таçти аякри ют галактикăран çын евĕрлĕ çăлтăр вĕçсе килчĕ. Вăл пĕтĕмпех йăлтăртатса тăрать, ытти ун çинче веçех çынăнни пекех — ури те, алли те пур, куçĕ, хăлхи — пурте вырăнтах. Анчах та малтанлăха эпĕ унран шиклентĕм, çав хушăрах тĕлĕнтĕм те. Калаçакан çăлтăр курман-çке ку таранччен! Калаçăва пĕрремĕш вăл пуçласа ячĕ. «Эпĕ Ăраскал ятлă. Сан пата Килĕшӳ планетинчен вĕçсе килтĕм», — терĕ вăл. Ăраскал каланă тăрăх эпĕ çакна ăнлантăм: çак çăлтăр кашни уйăхрах çĕр çинчен пĕрер çын илсе каять. Çав çынсене манăн çĕнĕ тус хайсен планетине илсе кайса килĕшӳллĕ мĕнле пурăнмаллине кăтартать, туслăх вăйĕн хăватне уçса парать. Çакăн хыççăн ют çĕре кайнисем пурте каялла таврăнаççĕ, пĕр-пĕринпе туслă, тавлашмасăр, харкашмасăр пурăнаççĕ, ырă ĕçсем кăна тума тăрăшаççĕ.

Çапла калаçнă хыççăн Ăраскал мана хăйĕн Телей карапĕ çине ларма хушрĕ. Эпĕ хирĕçлесе тăма хăяймарăм, лартăм. Куçа хупса та ĕлкĕреймерĕм — çитмелли çĕре çитрĕмĕр те. Ăраскал хăйĕн Телей карапĕнчен тухрĕ, ун хыççăн эпĕ те. Вăл мана Килĕшӳ планети тăрăх çулçӳреве çавăтса кайрĕ.

Малалла

(М.Юман алçырăвĕсене туртса илсен муталанни)

Касаматри ухмах сăвă

Пуç сăрТа ухма хĂма,

нИмĕр, çурТа пУр...

СаКасСăн чăрлаТакан

ПаÇак, СаТат, ЧикСур

тата ВатТи

Кĕтӳпе хир çапСан,

аНи,

Кам ТаНи камПа

КăçаТ ыркаса парăнман?

Ирĕкре вуласан çав сăвă

Пуçсăр та ухмах ăман,

Имĕр, çур, тап,

Урса кас, сăнчăрла,

Таканпа çакса тат,

Чик, сур тата ват,

Тикĕтӳпе хир, çап!

Сана никам та, никам —

Пакăçа, тыркаса —

Парăнман!