Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Халь утатăп эп пĕччен,

Эсĕ çук манпа.

Çил ачи сапать питрен

Сивĕ шур юрпа.

Чĕпĕтесшĕн хăлхаран,

Çанăран туртать,

Е тĕртет те çурăмран,

Хыттăн шăхăрать.

Сан пекех хавас иккен,

Шухă вăл паян.

Тен, вăл çитнĕ инçетрен,

Çитнĕ сан патран.

Тем каласшăн тăрăшать

Сан çинчен мана,

Ăнланманшăн тарăхать —

Сирпĕтет юрпа.

Ача евĕр чупса, ашкăнса,

Хăвалаççĕ хумсем пĕр-пĕрне.

Хăйăр тăрăх вĕçсе-ыткăнса

Çапăнаççĕ çыран хĕррине.

Сар хĕвел айĕнче савăнса

Ăмăртаççĕ вĕсем иртенпех.

Эп ларатăп вара сăнаса:

Хăшĕ кайĕ чупса инçерех?

Кашни самантăн хăйĕн тĕсĕ пур.

Пĕрин — кăвак,

Теприн — сап-сарă е хура,

Тата теприн сиы-симĕс, акă, кур;

Кашни самант пире сăрлать хăйне кура.

Кашни самант хăй евĕр чан çапать,

Пĕри — хуллен,

Тепри — тĕнче чĕтремелле,

Тата тепри ыр ĕç тумашкăн йыхăрать;

Кашни самант çапла хăй мĕнлине пĕлтермелле.

Кашни самант пире хăй паллине парать,

Кашни самант — кам мĕнлине курать.

20.06.2007

Ĕмĕтĕмсем — шап-шур кайăкăмсем,

Ытла та хăвăрт эп сире вĕçертрĕм.

Манпа сывпуллашса, инçе-инçе вĕçсе,

Чăвашлăх тĕнчине çĕклетĕр пуль-ха терĕм.

Саркун çĕршывĕнчен вĕçе-вĕçе килсе,

Чăваш юрри пулса çӳле çĕклентĕр.

Ман чĕрери вута хăвăрпала илсе,

Çӳл тӳпене чăваш тĕнчи çинчен пĕлтертĕр.

Çил-тăвăл чух эсир — сап-сар хĕвел кулли,

Çĕрле эсир çут çăлтăр та çут уйăх пултăр.

Кам туслă сирĕнпе, телейĕ ун тулли,

Ун ячĕ те çут тĕнчере яланлах юлтăр?

20.06.2007

Таврара 21-мĕш ĕмĕр. 2099 çул Çĕр çинчи пурăнăç юххи, пĕр енчен илсен, ним чухлĕ те улшăнман. Паянхи кун та çынсем сарă Хĕвел ăшшипе киленсе пурăнаççĕ, тăван кĕтесĕн ытарайми вырăнĕсене тухса çӳреççĕ, чун каниччен савăнаççĕ. Кунĕпе савăнса ĕшеннĕ хыççăн тарăн ыйха путаççĕ. Петĕр те минтер çине пуçне хунă-хуманах тĕлĕрсе кайрĕ, анчах кăшт вăхăт иртсенех куçа йăмăхтаракан çутăпа ниепле те çывăраймарĕ. Акă куç умĕнчех сăрă кăвак тусан пĕрчи вĕçсе иртрĕ, вăл тĕрлĕ тĕслĕн йăлтăртатрĕ. Петĕр хăй те сисмерĕ-темле асамлă вăй ăна çӳлтен-çӳле илсе улăхрĕ, йĕри-тавра витĕр курăнакан кăвак пĕлĕт таткисем вĕлтлетсе юлчĕç. Каччă пĕр çаврака мечĕкпе пырса çапăнчĕ, тимлĕрех пăхрĕ те: «Мĕн амакĕ ку? Ăçта эпĕ. Çĕр чăмăрĕ евĕр пĕчĕк планета иккĕн- Сатурн». Вăл патĕнчен пăхсан тата хитререх туйăнчĕ: тинĕссемпе океансем хумханса кăваккăн çуталаççĕ. Куçа шартаракан тĕс хушшинче сăрăрах вырăнсем тĕл пулаççĕ. Вут-хĕм пĕрĕхтерсе сирпĕнекен вулкансем сӳнсе типĕ вырăнсем пулса юлнă. Пĕчĕк çутă çăлтăрсем лампочкăсем евĕр таврана çутатаççĕ. Сатурн çинче те Çĕр çинчи пекех пурнăç вĕресе тăрать. Петĕр тавралăхпа киленнĕ вăхăтра темле кĕлеткепе пырса çапăнчĕ. Вăл çак планета çинче пурăнакан пулчĕ: Петĕре кĕлетке çын пек те, робот пек те курăнчĕ. Çийĕнче йăлтăртатса тăракан кĕмĕл скафандр, сăнĕ-пичĕ илемлĕ те асра юлмалласкер. Хăйсен çĕрĕ çинче ютта курсан та ютшăнмарĕç, пуçне пĕксе саламларĕç. Мĕнех калайăн: планетăра пурăнакансем пурте анлă тавра курăмлă вĕт. Пĕчĕклех сатурнцсене космос шкулне пĕлӳ илме ăсатаççĕ, ăна вĕренсе пĕтернĕ çĕре кашниех мĕн те пулин çĕнĕ япала шутласа кăлармалла иккен. Сатурн çинче пурăнакансем темле ăсчах пирки çĕкленӳллĕн калаçни питĕ тĕлĕнтерчĕ Петĕре. Акă мĕн илтнĕ вăл…

Малалла

Çил вĕрет те, çил лăпкать те —

ачашлантăм.

Çут хĕвел те вăштăр çил çеç

лайăх маншăн...

Кам вăл пуçлăх, кам вăл кутлăх —

Эп ăнлантăм,

Хам хăпарнă сăрт çинчен эп

хамах антăм.

Укçалла та, хупçалла та пăталарĕç —

Парăнмарăм.

Пултăр терĕм

аллăмра ĕç.

Халĕ ĕнтĕ аптрамастăп,

нихăçан та,

Хăратаймĕ лăпăр-лапăр

чăнкă-чанкă!

Çил касать те, çул татать те —

хаярлантăм.

Йĕксĕке алай темешкĕн

эпĕ мантăм...

1995, раштав, 21-22.

Çитмен-ха вăхăт ман,

Халь маншăн чан çапман!

Тăхта кăштах, чĕрем,

Ман вăхăт халь çитмен.

Мехел те кун çитсен

Çӳреймĕпĕр çĕтсе —

Тен факел, тен капан

Пулма тивет-ха ман.

Тен пулĕ вăл самант

Çиçĕм чуппи пек ант.

Вилсен те шит ан чак,

Ку пурнăç — шӳт анчах!

Ан сик, чĕрем, тăхта,

Ан тат çак вăхăта.

Мĕн пӳрнĕ — çав шăпа

Мана валли шăпах!

1995, çу, 30.

Кăчăркан, оливин та топас —

Хаклă чул тĕнчере темĕн чул,

Ман асра вĕсен ячĕ тăмасть,

Ман çумра ылтăнпа кĕмĕл çук.

Ни укçу, ни яту пулман чух

Пуç çине ĕреххет тăкăнмасть.

Куç ăшшилĕх пĕр ĕнчĕ кучух

Хăш çырма тĕпĕнче-ши тупас?

Чăвашра та, тен, пур-тăр топас,

Ма ан пултăр вара темле чул?

Чунăма чулсемпе-ши хуплас —

Ан ыраттăр текех мĕскĕн чун.

1994, раштав, 3.

Хулари чи пысăк, чи чаплă ресторанта паян туй халăхĕ пуçтарăннă. Кĕркунне енне сулăннă пулин те, çанталăк сарă хĕр пек ачаш куллине сапалать те сапалать. Лайăх вăхăт суйласа илнĕ туй валли Алешкинсемпе Митрофановсен çемйисем. Кĕркунне питĕ тулăх килчĕ кăçал. Ресторана та чи аваннине суйларĕç. Кун пек ресторанта кашниех туй кĕрлеттереймест — хакĕсем питĕ хытă çыртаççĕ. Апла пулин те черечĕ пысăк. Анчах та хулари район пуçлăхĕн çумĕ пулса тăрăшакан Кирилл Николаевич Митрофановшăн ку пăтăрмах пулмарĕ. Алешкинсем те сумсăр çынсем мар. Çемье пуçĕ Олег Петрович çав районтах вырнаçнă пасарăн директор çумĕ пулса вăй хурать.

Чаплă туй кĕрлемелле паян. Алешкинсем чăвашсем. Хĕрĕ вара вырăс çемйине кин пулса кĕрет.

— Туя хамăр тăвансенчен Мускавра тĕп инженер пулса ĕçлекен виççĕмĕш сыпăкри пиччене кăна чĕнетпĕр. Унăн арăмĕ вырăс. Пысăк вырăнта ĕçлет, — сассине хăпартсах каларĕ Мария Яковлевна, Олег Петрович арăмĕ, туя кама чĕнессине палăртнă чухне.

— Ара, хампа пĕртăван аппапа пиччене те чĕнместпĕр-и? — йăвашрах сасăпа ыйтрĕ Олег Петрович.

— Санăнне те, манăнне те чĕнместпĕр. Чăваш сăмахĕ ан тухтăр туйра. Тата вĕсенчен мĕн усси? Пĕри те туйра пин тенкĕрен ытла хурас çук.

Малалла

Çулсем иртнĕçемĕн пит-куçăм çине

Çапать те çапать пичетне чунсăр ватлăх.

Вăйсем те тараççĕ тĕнче хĕррине,

Пулмасть çав ĕçре ĕлĕкхи вăй-хăватлăх.

Тăвас тенĕ ĕç ĕлĕкхи пек нумай,

Ăс-пуç та тĕреклĕх илсе вăйлăланнă,

Ĕçне кура кăшт ыр ят-сум илнĕ май

Пуласлăх мĕскер кĕтнине те ăнланнă.

Ĕçлесчĕ апла юлашки хал тупса,

Тăван халăха ăраскаллă тăвасчĕ.

Эппин, атте-Турă çакна йăлт курса,

Тата кăшт кунçул та вăй-хал хушса парччĕ!..

09.06.2007.